Genco Erkal Biyografisi

Genco Erkal Kimdir ?

Genco Erkal (d. 28 Mart 1938, İstanbul), Türk tiyatrocu ve sinema oyuncusudur.

1959 yılından başlayarak Türkiye'nin önemli özel tiyatro topluluklarında oyuncu ve yönetmen olarak çalıştı. 1969 yılında, bugün de sanat yönetmeni olduğu ve Türkiye'de politik tiyatronun gelişiminde öncü rol üstlenen Dostlar Tiyatrosu'nu kurdu.

1965 yılında Nikolay Gogol'un Bir Delinin Hatıra Defteri adlı öyküsünü tiyatroya uyarlayıp Türkiye'de Batılı anlamda metne dayalı sahnelenen ilk tek kişilik oyun olarak sahneledi. Yıllar boyunca üç farklı yorumla sahnelediği bu eser, onunla özdeşleşti. Erkal, tek kişilik oyunların ustası olarak tanındı.

Sanatçı, Aziz Nesin'den Haldun Taner'e, Nâzım Hikmet'ten Behiç Ak'a ve Yaşar Kemal'e birçok sanatçının eserlerini tiyatroya uyarladı. Senfonik konserlerde birçok yapıtı anlatıcı olarak seslendirdi. Sinemada 1982 yılında At ve 1983 yılında Faize Hücum filmleri ile "en iyi erkek oyuncu" dalında Antalya Film Festivali'nde iki kez Altın Portakal' aldı.

Yaşamı

28 Mart 1938'de İstanbul'da doğdu. Babası deniz subayı Reşat Bey, annesi moda tasarımcısı ve terzi Nebahat Erkal (Şerbetçi) idi. Galatasaray Lisesi İlkokulu'nda yatılı okuduktan sonra orta öğrenimini Robert Kolej'de, yükseköğrenimini İstanbul Üniversitesinin Psikoloji Bölümü'nde tamamladı.

Tiyatroya küçük yaştan itibaren ilgi duydu. Robert Kolej'deki öğrencilik günlerinde tiyatro ile yoğun olarak ilgilendi. Ailesi tiyatroculuk yapmasını onaylamadığı için üniversitede psikoloji eğitimi aldı, tiyatro ile amatör olarak uğraştı. 1957'de amatör bir oyuncu olarak Genç Oyuncular topluluğunun kuruluşunda yer aldı.

Profesyonel tiyatroya başlaması, Muhsin Ertuğrul'dan gelen teklifle oldu. İlk profesyonel oyunu Kenter Tiyatrosu'nda sahnelenen Çöl Faresi adlı oyundaki rolü idi. İlk profesyonel rejisi de Kenter Tiyatrosu'nda Ionesco'nun tek perdelik "İskemleler" ve "Ders" oyunlarına yaptığı reji oldu. Oyunculuk yaşamına Kenter Tiyatrosu'ndan sonra Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu'nda ve Ankara'da askerlik yaparken temas ettiği Ankara Sanat Tiyatrosu'nda devam etti. 1963'te Arena Tiyatrosu'nda sahnelenen Aslan Asker Şvayk oyunundaki Şvayk rolü ile dönemin tek tiyatro ödülü İlhan İskender Ödülü'nü kazandı. Ardından Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu'nda Keşanlı Ali Destanı'nı yönetti.

Nikolay Gogol'un Bir Delinin Hatıra Defteri adlı öyküsünü tiyatroya uyarladı ve Türkiye'de oynanan ilk tek kişilik oyun olarak 1965 yılında Ankara Sanat Tiyatrosu'nda sahneledi. 1969, 1992 ve 2014'te farklı yorumla sahnelediği bu eser, onunla özdeşleşti. Ankara Tiyatrosu'nda Asaf Çiğiltepe'nin sahnelediği "Arturo Ui'nin Önlenebilir Yükselişi" oyunu ile Brecht tiyatrosu ile tanıştı.

On yıl değişik tiyatrolarda oyuncu ve yönetmen olarak çalıştıktan sonra 1969 yılında Mehmet Akan, Şevket Altuğ, Ferit Erkal, Arif Erkin Güzelbeyoğlu ve Nurten Tunç ile birlikte devrimci bir tiyatro topluluğu olan Dostlar Tiyatrosu'nu kurdu. Genç Oyuncular'ın devamı olarak kurulan Dostlar Tiyatrosu'nun ilk oyunu 15 Ekim 1969'da sahneye konan Ha Me Ka Ha Ha Pe idi. "Durdurun Dünyayı İnecek Var"'ın ardından 1970'te sahnelenen "Rosenbergler Ölmemeliydi" ekibin çıkış oyunu oldu.[8] Bu oyunu "Asiye Nasıl Kurtulur" (1971), "Havana Duruşması" (1971) adlı belgesel oyun, Kafkas Tebeşir Dairesi uyarlaması "Analık Davası" (1971), "Azizname (1973) ve "Alpagut Olayı" (1974) izledi. Turhan Selçuk'un Abdülcanbaz çizgi romanının, Nâzım Hikmet'in Kerem Gibi şiirinin uyarlamalarını sahneye koydu. 1978 yılında Brecht'in oyunlarından uyarladığı "Brecht Kabare"'yi sahneledi. Dostlar Tiyatrosu'nun kadrosu salonsuzluk ve bütçe sorunları sebebiyle 1980'lerde dağıldı ve Dostlar, prodüksiyon tiyatrosu olarak oyunlar sahnelemeye devam etti.

Yaroslav Haşek'ten Aslan Asker Şvayk, Gogol'den Bir Delinin Hatıra Defteri, Bertolt Brecht'ten Galileo, Maxwell Anderson'dan Yalınayak Sokrates, Nâzım Hikmet'ten Kerem Gibi, Can Yücel'den Can çeşitli ödüller kazandığı ünlü rolleri arasında yer alır. Oyuncu ve tiyatro yönetmeni olarak birçok ödüle değer görüldü; çeşitli kurumlar tarafından yaşam boyu başarı ödülü ile ödüllendirildi.

1993-1998 yılları arasında, Paris'te ve Avignon Festivali'nde Fransızca da oynamaya başlayan Genco Erkal, üç Fransız yapımında rol aldı: Nâzım Hikmet'ten Sevdalı Bulut, Philippe Minyana'dan Ou vas-tu Jérémie? ve Paulo Coelho'nun ünlü romanından uyarlanan Simyacı.

Senfonik konserlerde Prokofiev'in Peter ile Kurt, Stravinski'nin Askerin Öyküsü, Fazıl Say'ın Nâzım adlı yapıtlarını anlatıcı olarak seslendirdi.

Önemli uluslararası film festivallerinde gösterilen ve birçok ödül kazanan At, Faize Hücum, Hakkâri'de Bir Mevsim, Camdan Kalp ve uzun bir aradan sonra 2008 yılında çevrilen Pazar: Bir Ticaret Masalı, Çağan Irmak'ın senaryosunu yazdığı ve yönettiği, 2010 yılında vizyona giren Prensesin Uykusu filminde filmlerinin başrolünde oynadı. 1982 yılında At ve 1983 yılında Faize Hücum filmleri ile "en iyi erkek oyuncu" dalında Antalya Film Festivali'nde iki kez Altın Portakal' aldı. TRT televizyonu için Haldun Taner'in ünlü müzikli oyunu Keşanlı Ali Destanı'nı yönetti ve oynadı.

2008 senesinde Sivas'93 isimli belgesel tiyatro oyununu yazdı ve yönetti. Oyuncuların birden fazla role girdiği bir epik tiyatro örneği olan bu oyunda, 1993 yılında Sivas Madımak Oteli'nde çıkarılan bir yangın sonucu öldürülen otuz üç kişinin hikayesini konu edindi. Oyun, Türkiye ve Avrupa genelinde sahnelendi.

2009 senesinde, Amerikalı tarihçi ve tiyatro yazarı Howard Zinn tarafından 1999 yılında yazılan Marx in Soho adlı tek kişilik tiyatro oyununu güncelleyerek Marx'ın Dönüşü adıyla sahneledi.

Sanat yaşamı, Ayşe Yüksel tarafından "Güneşin Sofrasında - Genco Erkal'ın Dostlar Tiyatrosu Serüveni" (2020) adıyla kitaplaştırılmıştır.

Tiyatro oyunları

Rol aldığı oyunlar

Şahdamarım : Ahmed Arif\Genco Erkal - Dostlar Tiyatrosu - 2021

Ben Bertolt Brecht : Bertolt Brecht\Genco Erkal - Dostlar Tiyatrosu - 2011

Nereye Gidyoruz : Aziz Nesin\Genco Erkal- Dostlar Tiyatrosu - 2010

Kerem Gibi : Nâzım Hikmet\Genco Erkal - Dostlar Tiyatrosu - 2009

Marks'ın Dönüşü : Howard Zinn - Dostlar Tiyatrosu - 2008

Sivas '93 : Genco Erkal - Dostlar Tiyatrosu - 2007

Oyun Sonu : Samuel Beckett - Dostlar Tiyatrosu - 2006

Aymazoğlu ile Kundakçılar : Max Frisch\Genco Erkal - Dostlar Tiyatrosu - 2005

Buluşma : Terry Johnson - Dostlar Tiyatrosu - 2004

Fay Hattı : Behiç Ak - Dostlar Tiyatrosu - 2003

Yaşasın Savaş :\Genco Erkal - Dostlar Tiyatrosu - 2002

Yarışma : Laurent Baffie\Umur Bugay - Dostlar Tiyatrosu - 2001

Oyuncu : Tankred Dorst - Dostlar Tiyatrosu - 2000

Can (oyun) : Can Yücel\Genco Erkal - Dostlar Tiyatrosu - 1999

Yalınayak Sokrates : Maxwell Anderson - Dostlar Tiyatrosu - 1998

Yosma : Bertolt Brecht\Genco Erkal - Dostlar Tiyatrosu - 1997

Simyacı : Paulo Coelho - Dostlar Tiyatrosu - 1996

İçimdeki Çığlık :Genco Erkal - Dostlar Tiyatrosu - 1995

Birtakım Azizlikler : Aziz Nesin\Genco Erkal- Dostlar Tiyatrosu - 1994

İnsanlarım : Nâzım Hikmet\Genco Erkal - Dostlar Tiyatrosu - 1993

Bir Delinin Hatıra Defteri : Nikolay Gogol - Dostlar Tiyatrosu - 1992

Sevdalı Bulut : Nâzım Hikmet\Mehmet Ulusoy - Dostlar Tiyatrosu - 1991

Aslan Asker Şvayk : Yaroslav HasekGenco Erkal - Dostlar Tiyatrosu - 1990

Merhaba (oyun) : Aziz Nesin\Haldun Taner\Nâzım Hikmet\Genco Erkal- Dostlar Tiyatrosu - 1990

Buruk Ezgi : Vaclav Havel - Dostlar Tiyatrosu - 1989

Üzbik Baba : Alfred Jarry - Orhan Duru - Dostlar Tiyatrosu - 1988

Bay Puntila ile Uşağı Matti : Bertolt Brecht - Dostlar Tiyatrosu - 1987

Ben, Bertolt Brecht : Bertolt Brecht\Genco Erkal - Dostlar Tiyatrosu - 1986

Yaz (oyun) : Edward Bond - Dostlar Tiyatrosu - 1985

Yalınayak Sokrates : Maxwell Anderson - Dostlar Tiyatrosu - 1984

Galileo Galilei : Bertolt Brecht - Dostlar Tiyatrosu - 1983

Ağrı Dağı Efsanesi : Yaşar Kemal - Dostlar Tiyatrosu - 1981

Her gün Yeni Baştan : Nâzım Hikmet-Aziz Nesin-Haldun Taner-Bertolt Brecht - Dostlar Tiyatrosu - 1980

Kafkas Tebeşir Dairesi : Bertolt Brechtl - Dostlar Tiyatrosu - 1979

Brecht - Kabare : Bertolt Brecht\Genco Erkal - Dostlar Tiyatrosu - 1978

Devrik Süleyman : Aydın Engin - Dostlar Tiyatrosu - 1977

İkili Oyun : Bilgesu Erenus - Dostlar Tiyatrosu - 1977

Gün Dönerken : Yavuzer Çetinkaya - Dostlar Tiyatrosu - 1976

Bitmeyen Kavga : John Steinbeck - Dostlar Tiyatrosu - 1976

Sabotaj Oyunu : Macit Koper - Dostlar Tiyatrosu - 1975

Ortak : Bilgesu Erenus - Dostlar Tiyatrosu - 1975

Ezenler Ezilenler : Mehmet Akan - Dostlar Tiyatrosu - 1975

Düşmanlar : Yavuzer Çetinkaya\Maksim Gorki - Dostlar Tiyatrosu - 1974

Kerem Gibi : Nâzım Hikmet\Genco Erkal - Dostlar Tiyatrosu - 1974

Alpagut Olayı : Haşmet Zeybek\ Dostlar Tiyatrosu İşçi Kolu - Dostlar Tiyatrosu - 1974

Büyük Dümen : Art Buchwald - Dostlar Tiyatrosu - 1973

Şili'de Av : Orhan Asena - Dostlar Tiyatrosu - 1973

Azizname : Aziz Nesin\Genco Erkal - Dostlar Tiyatrosu - 1973

Abdülcanbaz : Turhan Selçuk - Mehmet Akan, Engin Ardıç, Genco Erkal, Macit Koper - Dostlar Tiyatrosu - 1972

Analık Davası : Bertolt Brecht\Mehmet Akan - Dostlar Tiyatrosu - 1971

Soruşturma : Peter Weiss - Dostlar Tiyatrosu - 1971

Zemberek : Başar Sabuncu - Dostlar Tiyatrosu - 1971

Aslan Asker Şvayk : Yaroslav HasekGenco Erkal - Dostlar Tiyatrosu - 1971

Havana Duruşması : H.M. Enzensberger - Dostlar Tiyatrosu - 1970

Asiye Nasıl Kurtulur? : Vasıf Öngören - Dostlar Tiyatrosu - 1970

Nekrasof : Jean Paul Sartre - Dostlar Tiyatrosu - 1970

Rosenbergler Ölmemeli : Alain Decaux - Dostlar Tiyatrosu - 1969

Durdurun Dünyayı İnecek Var : Anthony Newley\Leslie Bricusse - Dostlar Tiyatrosu - 1969

Ha Me Ka Ha Ha Pe : Ali Tahsin - Dostlar Tiyatrosu - 1969

Durdurun Dünyayı İnecek Var : (Anthony Newley ve Leslie Biriousse) - Ankara Sanat Tiyatrosu - 1966

Keloğlan : Birkan Özdemir - Ankara Sanat Tiyatrosu - 1965

Arturo-Ui'nin Önlenebilir Tırmanışı : Bertolt Brecht - Ankara Sanat Tiyatrosu - 1965

Keşanlı Ali Destanı : Haldun Taner - Engin Cezzar Gülriz Sururi Tiyatrosu - 1964

Otello : William Shakespeare - Gülriz Sururi Engin Cezzar Tiyatrosu

Sırça Kümes : Tenesse Williams - Kent Oyuncuları - 1964

Yönettiği oyunlar

Durdurun Dünyayı İnecek Var : (Anthony Newley ve Leslie Biriousse) - Ankara Sanat Tiyatrosu - 1966

Pazar Gezintisi : (George Mitchele) - Ankara Sanat Tiyatrosu - 1965

Filmografisi

Prensesin Uykusu : Çağan Irmak - 2010

Pazar: Bir Ticaret Masalı : Ben Hopkins - 2008

Camdan Kalp : Fehmi Yasar - 1990

Keşanlı Ali Destanı : Genco Erkal - 1988

Hakkâri'de Bir Mevsim : Erden Kıral - Dostlar Tiyatrosu - 1983

Faize hücum : Zeki Ökten - 1982

At : Ali Özgentürk - 1982[14]

Bir Delinin Hatıra Defteri : Tv filmi - 1974