2021 İstanbul’un da nasıl bir yaz yaşanacak

İtü Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Deniz Demirhan ile Meteoroloji üzerine merak edilenleri konuştuk.

1- İstanbul Teknik Üniversitesi'nde akademisyen olarak görev yapan Dr. Deniz Demirhan kimdir ve mesleğinizin sırlarını anlatır mısınız?

Meteoroloji mühendisliği bölümündeyim. Güneş radyasyonu, iklim ve iklim değişimi, ozon tabakası, atmosfer optiği gibi konularda çalışıyorum. İstanbul Teknik Üniversitesinde bu konularda 3 ders veriyorum. 2022 itibariyle kutuplardaki iklimsel değişimler ile ilgili de bir ders vermeye başlayacağım. Meteoroloji zor bir alan, çok yoğun matematik, fizik içeriyor. Küçücük bir bilgiye ulaşmak için bile terabaytlarca veri ile saatlerce kodlama yapmanız gerekiyor. Ancak bizler bu elde ettiğimiz bilgileri ilkokul öğrencilerinin bile anlayabileceği hale getirmek için çok çaba harcıyoruz çünkü meteoroloji son yıllarda hepimizin hayatının tam ortasına oturdu. Medya'da hava, iklim ile ilgili haberin olmadığı bir gün bile geçmiyor. Bazen yanıltıcı ve gereksiz yere bizlere korku veren bilgiler de geliyor. Bu konuda güvenilir bilgiye sadece meteoroloji mühendislerini ve meteoroloji genel müdürlüğünü dinleyerek ulaşabiliriz. Artık iklim değişiminin kutup ayılarının buz kütlesi bulamamasıyla sınırlı olmadığı yaşayarak öğreniyoruz. Pek çoğumuz sel, taşkın, dolu ya da aniden artan sıcaklıklar nedeniyle mal ve can kayıpları yaşadık. Bu konularda Şirketlerin de çevre ve ekoloji konusunda farkındalığı arttı. Sigorta, tekstil, tarım, ilaç üretimi, inşaat, mimari konularında faaliyet veren şirketler de artık meteoroloji mühendislerini istihdam ederek bilgilerinden faydalanıyorlar.

2- Dünyada hissedilen iklim değişikliğinden Türkiye nasıl etkileniyor? Hava kirliliğinde gittikçe bir artış olacak mi?

2020 yılı, Avrupa'da son 141 yılın en sıcak yıllarından biriydi. Sıcaklık ortalamalardan 1.2°C fazlaydı. En son 2016 yılında 1.2°C artmıştı. Bunu kendi vücut sıcaklığınız gibi düşünebilirsiniz. 37.2°C size ne hissettirirse, Dünya da onu hissediyor. Isı dalgaları, kuvvetli fırtınalar, hortumlar, toz fırtınaları, yazın ortasında başlayan dolu, seller hepsi bölgesel olarak aniden ortaya çıkabiliyor. Türkiye'de de ortalamaların üzerinde sıcaklıkların olduğu bir yıl geçirdik. 2020 yılı sıcaklıkları, ortalamaların 1.4°C üzerindeydi. Hatta sonbaharda son 50 yılın en sıcak sonbaharını yaşadık. Meteorolojik afetlerin sayısı 984' e ulaşarak son 50 yılın en yüksek değerine ulaştı. Karadeniz'in batısı ve orta kesimleri, İç Anadolu, Doğu Anadolu, Ege ve Trakya'nın Güneybatısında bazı bölgelerde şiddetli kuraklık yaşadık. Ancak bunun 2020 yılıyla sınırla kalacağını düşünmüyoruz. İklim senaryolarından bazılarına göre, 2040 yılına kadar sıcaklıklar yurt genelinde, 0.5-3°C arasında artabilir ve buna bağlı olarak ekstrem yağışlar görülebilir. Ege sahillerinde, Orta Karadeniz'de ve Doğu Anadolu'da kış aylarında yağışların%10-%40 arasında artması bekleniyor. Bu da sel felaketlerinin daha fazla görüleceği anlamına gelebilir. Ancak bahar aylarında ise ülkenin büyük bir bölümünde yağışların azalacağı ve kuraklığın hakim olacağı öngörüleri yapılmaktadır. 2041-2070 yıllarında ise Doğu Anadolu'da, Akdeniz'de, Güney Doğu Anadolu'da kuraklığın hakim olabileceği üzerinde durulmaktadır.

3- 2021 İstanbul'un da nasıl bir yaz yaşanacak?

2021 yılında da özellikle belirli bölgelerde ortalamaların üzerinde sıcaklıklar olması beklenmiyor. Haziran ve Temmuz aylarında sıcaklıkların en fazla artmasının beklendiği bölgeler: Güney Ege, Akdenizin iç kesimleri, İç Anadolu bölgesi, Doğu Anadolu'nun Güney Doğusu ve Güney Doğu Anadolu bölgesi… Bu bölgeleri Güney Ege, Akdeniz sahilleri, Doğu Andolu'nun kuzeyi ve batısı takip ediyor. Orta ve Kuzey Ege'de, Trakya, Marmara ve Karadeniz'de ise sıcaklıkların ortalamalar civarından olması bekleniyor.

4- Coronavirüs ve salgın hastalıkların mevsim geçişleri ile ilişkisi var mi?

Coronavirüs' ün ilk yayılmaya başladığı dönemde istatistiklere dayalı olarak bir çalışma yapılmıştı. O dönemde çok az vaka vardı ve yeterli veri olmadığı için sadece istatistiksel olarak sıcaklık bölgelerde daha fazla görüldüğü söylenmişti ancak sonrasında virüsün yayılması ve iklim arasında bir ilişki olmadığı görüldü.

5- Ve Annelik konusuna değinmek istiyorum, Çalışan anneler genel olarak çocukları ile yeterince ilgilenmediklerini ve çocuklarını ihmal ettikleri düşüncesine kapılırlar. Oysa Deniz Demirhan hem mükemmel bir Anne hem de başarılı bir iş hayatı var. Peki, bunun için Annelere neler önerirsiniz?

Çok teşekkür ederim. Ben doktora çalışmalarımı bitirdikten sonra anne oldum. Mesleki tatmin benim için önemliydi. Bunu gerçekleştirdikten sonra annelik daha da fazla hoşuma gitti. Enerjimi oğluma verebildim. Hala da Keyifli, mutlu bir annelik geçiriyorum. İlk dönemler laboratuvar gibiydi benim için. Evde hiç tanımadığınız bir canlı var ve her gün yeni bir şey öğreniyorsun. O da seni tanımıyor, sen de onu tanımıyorsun. Bana şöyle sorular sorduğunu hatırlıyorum 'şimdi neden güldün, nereye gidiyorsun (örn. odadan mutfağa giderken)'.Bizim normalde bir çırpıda anlayacağımız konuları, o henüz anlamlandıramıyordu. Çok eğlenceliydi, yeniden başa dönmek ve her hareketini anlatmak. Uyanacağı ve benimle oyun oynayacağı zamanları iple çekerdim ve oyunlarda 'acaba şimdi ne tepki verecek' diye onu test ederdim. Oğlum Deren artık 10 yaşında…Şimdilerde arkadaş gibi olduk tabii…Beraber dalışa, kaya tırmanışına gidiyoruz…Gezilerimizin, tatillerimizin artık farklı bir anlamı var. Eski ve çok iyi bildiğim bir arkadaşımla aynı evi paylaşıyor gibiyiz.