Anadolu İdol, Heykelcik ve Figürinler

Anadolu İdol, Heykelcik ve Figürinler

• İdoller, sadece kadın mıdır?
• Bütün protohistorik Anadolu idollerinin, kadını temsil ettiği doğru mu?
• Figürinler arasında fark mevcut olmadığına göre... İdolleri rahibe ve nadiren rahip olarak kabul etmek mi gerekir?

Ruhunun tekrar dirileceğine inanan antik dönem insanı, özellikle de harp ve günlük eşyalarını yeniden kullanmak zorunda olacağı kanaatiyle beraberinde götürmektedir. Fakat aynı insan kendisini muhafaza edecek en büyük kuvvetin, hayatında inandığı ve kendisine taptığı varlığın olduğuna da daima kanaat getirir.

Antik dönem Anadolu insanın, yaşamı boyunca taptığı ve en çok işine yaradığı eşyalar ile birlikte gömüldüğü, tarihî bir hakikattir!

Çeşitli tipler gösteren fakat bir cinsiyeti temsil eden protohistorik Anadolu idolleri ayrı ayrı tanrıçalardan ziyade, baş tanrıçanın çeşitli şekiller almış görünüşlerinden başka bir şey değildir. Bizce de incelediğimiz Anadolu idolleri ikili ve üçlü kalıplar müstesna, bir ve aynı olan müennes kuvvetin pişmiş toprak, taş, mermer, sedef, kemik, kurşun, tunç ve altın halindeki tasvirleridir.

Paleolitik Çağ'dan itibaren, figürinler-idoller genellikle sihirli öğe ya da ritüel nesneler olarak toplumlar tarafından kabul görmüştür.

Antropometrik figürinler, dönemler boyunca ilahi varlıklar olarak adlandırılan insani yetilerin tamamını yansıtabilmektedir.

Gündelik yaşamda, ideolojik bir anlam taşıyabileceği gibi tarih öncesi toplumların dini dünyasını bulmak açısından insanların kendi bedenlerini nasıl deneyimlediklerini ve nasıl algıladıklarını da yansıtma ihtimali mevcuttur!

Anadolu Tunç Çağı mezarlarında bulunan bu doğaüstü yaratıkların bir diğer deyişle kült nesnelerin ya da idollerin, insan ve ilahi dünyalar arasında aracılık ettiğine ve ölümden sonra ölenlerin refahını sağladığına inanılırdı.

Özellikle de Erken Tunç Çağı'nda Orta Anadolu'da, Alaca Höyük ve diğer yerleşim yerlerinde pişmiş topraktan, taştan, kemikten veya metalden, pek çok figürin-idol kadın betimlemeleri bilinmektedir.

Sonuçta, Erken Tunç Çağı öncesi dönemde başlayan geleneğin devamı olarak yazılarımda sürekli bahsettiğim kültürel süreklilik aracılığıyla, ele geçen buluntuların büyük kısmını insan biçimli idoller oluşturur.

Dişilik, annelik özellikleriyle özellikle Paleolitik çağlardan günümüze, tasvir edildikleri malûmdur.

En eski sanat eserlerinin dini ve bereketi sembolleştiren vazifeleri olduğunu kabul etmeliyiz.

• Anadolu heykelcik ve figürinleri hakkında;

Anadolu'da üçüncü binyılın başlarında (MÖ 3000 civarı) insan biçimli heykelciklerin yaygın olarak kullanıldığı bilinmektedir. Bu heykelciklerin kökenleri, anlamları ve işlevleri hakkında farklı görüşler mevcuttur.

Günümüz araştırmacıları bizlere ulaşabilen buluntuları; dini, siyasi veya sosyal amaçlarla ilişkilendirirken bazıları da bunların günlük yaşamın bir parçası olduğunu düşünmektedir.

İnsanın hayatında taptığı, kullandığı ve en çok işine yaradığı eşyalar ile birlikte gömüldüğü tarihî bir hakikattir.

İdollerin büyüklüğü nedir?

Heykelcik ve idollerin büyüklüğü, üretimi için kullanılan madde yani metaya göre değişkenlik göstermektedir.

Örneğin biçimsel figürinler metal gibi dayanıklı maddeden, daha büyük ve natüralist olanlar ise taştan yapılmıştır. Bunlar muhtemelen gösteriş amacıyla kullanılmak üzere tasarlanmış ayrıca figürin gibi özel nesnelerde çoğunlukla altın veya gümüş gibi değerli madenler kullanılmıştır.

Kimi zaman ise mezarlardaki cesetlerden cinsiyet tahmini yapılamamaktadır. Mezar hediyeleri arasında yer alan idoller, figürinler, heykelcikler anatomik açıdan dişil tasvirlerle fikir verebilmektedir yani idoller aracılığıyla tahmini görüşler kuvvet kazanmaktadır.

Anadolu'da bulunan heykelciklerin çoğunlukla pişmiş topraktan yapılmıştır, ancak taş, kemik, metal ve diğer malzemeler de kullanılmıştır. Heykelcikler genellikle kadın veya erkek figürlerini temsil eder, ancak bazen cinsiyet belirsizdir dolayısıyla (heykelciklerde giysi, takı, saç veya yüz şekli gibi ayrıntılar görülürken) kimi heykelcikler soyut ve anlaşılabilir kılınmaktadır.

....Sevgiler...