Gabon'da darbe lideri General Nguema'nın sürpriz yükselişi

General Brice Oligui Nguema, Gabon Cumhurbaşkanı Ali Bongo'yu darbe ile görevden uzaklaştırdıktan sonra başkent sokaklarında "Oligui, başkan! Oligui, başkan!" sloganları ile karşılandı.

Askerleri tarafından havaya kaldırılan 48 yaşındaki generalin bu anın keyfini çıkardığı ortadaydı ancak birçok kişi için Oligui sürpriz bir isim oldu.

Darbe lideri, beş yıl öncesine kadar çok az Gabonlunun ismini bildiği bir askerdi.

Bongo ailesinin yakın çevresinden uzaklaştırıldıktan sonra 10 yıl boyunca ülke dışında görev yapmıştı.

Dönüşünde ise sessizce ordudaki en yüksek konuma yükseldi. Ve ordu komutanı olarak mesaisini Cumhurbaşkanı Ali Bongo’nun rejimini güvence altına almaya çalışarak geçirdi.

Gabon'un yeni diktatörü ülkenin Haut-Ogooué eyaletinde doğdu. Bu bölge Bongo ailesinin kalesi olarak gösteriliyor ve hatta bazıları General Nguema'nın Ali Bongo'nun kuzeni olduğunu iddia ediyor.

Oligui Nguema asker olan babası gibi orduda kariyer yapmayı seçti.

Çok genç yaşta Gabon'un güçlü Cumhuriyet Muhafızları birliğine katıldı. İlk askeri eğitimini de Fas'ın prestijli Meknes Kraliyet Askeri Akademisi'nde aldı.

Genç subay hırslıydı ve kısa sürede üst rütbelilerin dikkatini çekti. Kısa sürede Ali Bongo'nun babası, dönemin cumhurbaşkanı Omar Bongo'nun yardımcılarından biri yapıldı.

Anlatılanlara göre, genç subay Omar Bongo'ya son derece yakındı ve 2009'daki ölümüne kadarda sadakatla lidere hizmet etti.

Amber Advisers'ta çalışan Afrika siyaseti uzmanı Edwige Sorgho-Depagne, BBC’ye yaptığı değerlendirmede, "O, şu anda Gabon'u yönetmesi beklenmeyen biri" yorumunu yapıyor.

Sorgho-Depagne, "2000'li yıllarda, uzun süreliğine ülkeden uzaktaydı. Neredeyse unutulmuştu." diyor.

Ali Bongo 2009 yılında görevi hayatını kaybeden babasından devraldığında Nguema’yu makamdan uzaklaştırdı.

Oligui Nguema için ülke medyasının "sürgün" olarak tanımladığı dönem başladı. Asker yaklaşık 10 yıl boyunca Fas ve Senegal'deki Gabon büyükelçiliklerinde ataşe olarak görev yaptı.

2018 yılında ülkeye ve Gabon'un yönetim eliti sahnesine geri döndü. Ali Bongo’nun üvey kardeşinin yerine Cumhuriyet Muhafızları'nın istihbarat şefi olarak atandı.

Görevde sadece altı ay kaldıktan sonra Cumhuriyet Muhafızları komutanlığına terfi etti.

Bu elit grubu, rejimi sürdürme konusunda daha etkili hale getirmek amacıyla yeniledi.

Yakınında bulunmuş bir kişi Fransız haber ajansı AFP'ye, onu anlatırken “Hiçbir zaman sesini yükseltmeyen, herkesi dinleyen ve uzlaşma arayan bir kişi” ifadelerini kullanıyor.

General Nguema, Cumhuriyet Muhafızları komutanlığına getirildikten sonra yolsuzluğa karışan devlet kurumlarına karşı “temiz eller” operasyonu başlattı.

Ancak General Nguema'nın kendisi de kamu kaynağını kendi yararına kullanmakla suçlanıyordu.

Araştırma gazetecilik ağı OCCRP’nin 2020 yılındaki çalışmasında, General Nguema ve Bongo ailesinin ABD'de nakit parayla pahalı mülkler satın aldığı iddiaları yer aldı.

Söz konusu çalışmada Generalin üç mülk için 1 milyon dolar harcadığı öne sürüldü.

Nguema'nın bu rapora yanıtı ne mi oldu?

“İster Fransa'da ister Amerika Birleşik Devletleri'nde olsun, özel hayat, özel hayattır ve buna saygı duyulması gerekir”

Gabon'un ulusal haber ajansının yaklaşık sekiz ay önce yaptığı bir haberde, General Nguema'nın Ali Bongo’ya bağlılığını teyit ettiği ifade ediliyordu.

Ancak Cumartesi günü, Ali Bongo'nun tartışmalı başkanlık seçiminin galibi olarak duyurulmasından sadece birkaç saat sonra ordu yönetime el koydu.

General Brice Clothaire Oligui Nguema’nın Gabon'un geçiş dönemi lideri olduğu açıklandı.

Fransız Le Monde gazetesine konuşan Nguema, Gabon halkının Ali Bongo'nun yönetiminden bıktığını ve başkanın üçüncü dönem için aday olmaması gerektiğini savundu.

General gazeteye verdiği demeçte, “Herkes bunu istiyor ama kimse sorumluluk almıyordu. Ordu bu sayfayı çevirmeye karar verdi” dedi.

BM, Afrika Birliği ve Fransa, 2020'den bu yana Batı ve Orta Afrika'da gerçekleşen sekizinci darbeyi kınadı.

Ancak General Nguema halkın büyük bir kısmının desteğini arkasına almış gibi görünüyor.

General etnik unsurlara göre bölünmüş olan orduyu birleştirmeyi de başardı.

Yolsuzlukla suçlanmış ve kariyerinin çoğunu Ali Bongo'nun yakın çevresinde geçirmiş bir kişi olarak Gabon halkının umduğu “yeni bir başlangıç” o olamayabilir.

Ancak o, ülkenin tarih kitaplarına 56 yıllık Bongo iktidarında “sayfayı çeviren" adam olarak geçecek.