Erken çocukluk döneminde duygusal ve sosyal gelişim

Çocukların akranlarıyla ilk karşılıklı iletişimi aynı zamanda ahlaklarıyla ilgili ilk düşüncelerini de yansıtır. 2-6 yaş arasında ilk arkadaşlıklar oluşmaya başlar ve bu ilişkiler içerisinde çocuklar hem kendi istekleri hem de karşısındaki kişilerin istek ve düşünceleri olduğunu farkına varırlar. Dil gelişimi ile beraber çocuk kendi kişisel deneyimleri hakkında konuşma fırsatı bulur. Öz farkındalık yükseldikçe çocuklar benliğini oluşturan özelliklere daha fazla odaklanır.

Benlik, bireyin kendisini tanımladığını düşündüğü davranışlar, yetenekler, tutumlar ve değerlerin oluşmasıyla başlar. Bu süreçte zihinsel temsiller çocukların sosyal tercihlerini, aktivitelerini ve stres durumunda verdikleri tepkileri belirleyen duygusal ve sosyal yaşamlarını oldukça önemli bir şekilde etkiler. Benlik kavramının temelleri küçük yaştan itibaren atılmaya başlar. 3-5 yaş arasındaki bir çocuğun benlik kavramı genel anlamda fiziksel özellikler, ismi, yaşı, oyuncakları, günlük davranışları gibi gözlemlenen özelliklerden oluşur. Sıcak ve duyarlı ilerleyen bir ebeveyn çocuk ilişkisi daha olumlu ve tutarlı erken benlik kavramını oluşturmaktadır.

Benlik kavramının bir başka seviyesi ilk çocuk döneminde ortaya çıkar. Bu da benlik saygısı yani kendi değerimizle ilgili yargılarımız ve bu yargılara karşı hissettiğimiz duygularımızdır. Çocuklar dört yaşına geldiklerinde arkadaşlık kurmak, ebeveynleri ile iyi geçinmek, daha iyi öğrenmek ve diğer kişilere kibar davranmak gibi çeşitli kişisel değerlere sahiptirler. Yüksek benlik saygısı, çocukların yeni becerilerin üstesinden gelmesi gereken bir dönemde girişkenliklerine önemli katkıda bulunmaktadır. Ebeveynlerin bu süreçte çocuklara rehber olması oldukça önemlidir. Ebeveynler tarafından performansı eleştirmiş çocuklar zor bir durumla karşılaştıklarında kolayca pes edip geri çekilebilirler ve başarısızlığın ardından utanç ve umutsuzluk hissederler. Ebeveynler beklentilerini çocukların gelişim düzeylerine göre ayarlayarak, zor görevlerde gayretlerini destekleyerek, çaba ve ilerlemelere dikkat ederek çocuğu engellemekten kaçınmalıdırlar.