Malulen Emeklilik Nedir? Kimler Olabilir?

Malulen Emeklilik, işçinin çalışmaya başladıktan sonra hastalık veya kaza nedeniyle çalışma gücünde ciddi bir düşüş olmasına dayanan bir emeklilik türüdür.

Çalışma hayatına başlanmasıyla beraber çalışanların amacı emekli olmaktır. Ancak bu bazen hesaplanan zamanda istenilen şekilde gerçekleşmez. İş kazaları, meslek hastalığı ya da ağır bir hastalık buna engel olur. Sosyal koruma sağlanması çerçevesinde bu kişilere malulen emeklilik olma hakkı sağlanmaktadır.

1. MALULEN EMEKLİLİK NEDİR?

Çalışma hayatının başlamasıyla beraber yaşanılan iş kazaları, meslek hastalıkları ya da sonradan ortaya çıkan sağlık problemleri iş gücü kaybına sebep olmakta ve bu kişilerin çalışmasını zora sokmakta ya da imkansız hale getirmektedir. Böyle durumlarda sosyal koruma sağlanması adına malulen emeklilik sistemi devreye girmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken meselelerden biri maluliyetin sigortalının işe başlamasından sonra ortaya çıkması gerekmektedir.

2. KİMLER MALULEN EMEKLİ OLABİLİR?

5510 Sayılı Kanunu'nun 25'inci maddesinde "Sigortalının veya işverenin talebi üzerine Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60'ını kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalı, malûllük sigortası bakımından malûl sayılır.

Ancak, sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce sigortalının çalışma gücünün % 60'ını kaybettiği önceden veya sonradan tespit edilirse, sigortalı bu hastalık veya özürü sebebiyle malûllük aylığından yararlanamaz.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usûl ve esaslar, Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir." Hükmü yer almaktadır. Buna göre; 4-a, 4-b kapsamındakiler meslekte kazanma gücünün en az %60'ını ; 4-c kapsamındakiler çalışma gücünün en az %60'ını kaybettiğinde veya vazifesini yapamayacak derecede meslekte kazanma gücünü kaybettiğini Sağlık Kurulunca tespit edilen kişiler malulen emekliliğe hak kazanabilmektedir.

3. ŞARTLARI NELERDİR?

Malulen emeklilik iş kazası ve meslek hastalığı dışında da çeşitli hastalıkları kapsamaktadır. Bunların en başında kanserden bahsedebiliriz. Ayrıca epilepsi/sara, Parkinson sendromu, serebral palsi, demans, beyin tümörleri, Mltiple Skleroz, anmei, karaciğer sirozu, denge bozuklukları, işitme kaybı, görme azlığı, retina kanamaları, uzuv kayıpları, organ nakilleri, Behçet hastalığı, tüberküloz, AIDS, zeka gerilikleri, şizofreni ve bipolar bozukluklar emeklilik şartları sağlayan hastalıklar arasındadır.

4. MALULEN EMEKLİ OLMAK İÇİN NEREYE NASIL BAŞVURULMALIDIR?

Maluliyete sevk talebinde bulunacak sigortalının son çalışmasını gerçekleştirdiği ildeki SGK'ya başvurması gerekmektedir. Sevk ve aylık bağlanma işlemi bu birim tarafından yapılacaktır. Sigortalının maluliyetinin tespitini isteyebilmesi için 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olması gerekmektedir. Ancak eksik olanlar hizmet borçlanması yapılarak prim gün sayısını tamamlayabilirler. Bu aşamada 10 yıllık sigortasının olup olmadığına bakılmamaktadır.

Sırasıyla başvuru işlemleri şu şekildedir;

• İlgili SGK Müdürlüğüne dilekçe ile başvuruda bulunmak,

• Malullük oranının tespiti için kurumun sevk ettiği sağlık kuruluşuna gitmek,

• İş gücü kaybı yaşayan kişinin sağlık kuruluşunun oluşturduğu kurula gitmesi,

• Sevk edilen sağlık kuruluşunun vermiş olduğu raporun incelenmesi,

• İlgili kurumun malullük durumunu onaylaması gerekmektedir.

Aylık bağlanması için şartları taşıyanlar ikamet ettikleri yerdeki Sağlık Bakanlığına bağlı ilgili hastanelere sevk edilir. Başvurunun olumsuz sonuçlanması neticesinde sağlık kurulu kararının kendisine tebliğinden itibaren süre şartı aranmaksızın Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kuruluna itiraz hakkı bulunmaktadır. Başvurusu reddedilenler durumlarında bir değişiklik olduğunda tekrardan başvurabilmektedirler.

Maluliyetin tespiti için çalışmak ya da işten ayrılmış olmak şart değildir.

5. MALULEN EMEKLİ MAAŞI NE KADARDIR? NE ZAMAN BAŞLAR?

Malulen emekli maaşları, prim ödeme gün sayısına, ödenen prime esas kazanca ve malullük oranına göre belirlenmektedir.

Maluliyet için alınan rapor tarihi, aylığın bağlanması için başvurunun yapıldığı tarihten önce ise yazılı isteğin yapıldığı tarihe göre,

Maluliyet için alınan rapor tarihi, aylığın bağlanması için başvurunun yapıldığı tarihten sonra ise rapor tarihine göre aylık bağlanmaktadır.

6. MALULEN EMEKLİ MAAŞI HANGİ DURUMLARDA KESİLİR?

• Sigortalının Türkiye'de ya da yabancı bir ülke mevzuatına göre çalışması

• Kontrol muayenesi sonucu maluliyetin ortadan kalkması

• Herhangi bir suiistimal durumunun yaşanması hallerinde kesintiye uğramaktadır.

7. KONTROL MUAYENESİ NEDİR?

Sigortalının zaman içerisinde maluliyet derecesinin değişebileceğinden, suiistimalleri önlemek ve çeşitli itiraz, şikayet, ihbarlara karşı reaksiyon gösterebilmek adına kontrol muayenesi yapılmaktadır.

Yapılan kontrol muayenesi sonucunda;

• Kişinin maluliyet durumu devam ediyor ise kişi aylık almaya devam etmektedir.

• Maluliyet durumu değişti ise maluliyet aylığı yeniden hesaplanacaktır.

• Maluliyet durumunun ortadan kalktı ise ( iş gücü kayıp oranı %60'ın altında ise) rapor tarihini takip eden ay başından itibaren malullük aylığı kesilmektedir.

Bununla birlikte kontrol muayenesi sonucunda malul durumda olmadığı halde malullük aylığı bağlandığı tespit edilen kişilerin aylıkları, aylığın bağlandığı tarihten itibaren kesilir ve ödenen aylıklar faizi ile geri alınır ve bu kişiler hakkında yasal işlem başlatılır.

Yargıtay Kararı - 10. HD., E. 2007/21940 K. 2008/5367 T. 5.5.2008

"… Hükme dayanak alınan 18.07.2007 tarihli Adli Tıp raporunda; davacının, halihazır durumu itibariyle çalışma ve beden gücünün en az 2/3'ünü kaybetmiş durumda olduğu belirtilmiştir. Söz konusu rapor; hastalığın, işe giriş tarihinde maluliyeti gerektirecek nitelikte olup olmadığı konusunda bir belirlemeyi içermediği için, yapılan inceleme bu yönüyle yetersizdir.

Şu halde mahkemece yapılacak iş; yöntemince yapılacak araştırma sonucuna göre, davacının SSK'da ilk defa çalışmaya başladığı tarihte, malul sayılmayı gerektirecek derecede, hastalık veya arızasının bulunup bulunmadığını araştırmak, bulunduğu takdirde, davanın reddine karar vermek, aksine o tarihte hastalığı veya arızası bulunmakla birlikte bu hastalık veya arızanın maluliyeti gerektirecek derecede olmadığının anlaşılması halinde ise, 1479 sayılı Yasa'nın 28 ve 29. maddelerinde öngörülen diğer koşulların mevcudiyetinin de saptanması şartıyla davanın kabulüne karar vermekten ibarettir.

Kabule göre de; 1479 sayılı Yasa'nın 31. maddesinde malullük aylığının, malullüğün tespit edildiği tarihi takip eden aybaşından başlayacağı öngörülmüştür. Davacının, ilk kez Kuruma 16.09.2004 tarihinde aylık bağlanması hususunda talepte bulunduğu, Kurumca O... Üniversitesi Tıp Fakültesinden alınan 14.09.2004 tarihli raporun incelenmesi ile, talebinin 1479 sayılı Yasa'nın 28/2. maddesi gereğince reddedildiği, davacının çalışma ve beden gücünün en az 2/3'ünü kaybetmiş durumda olduğu hususunda taraflar arasında uyuşmazlık bulunmadığının anlaşılması karşısında, 01.10.2004 tarihinden aylık bağlanmasına karar verilmesi gerekirken, davacının son talebi 30.05.2006 tarihini takip eden aybaşından itibaren aylık bağlanmasına karar verilmiş olması isabetsizdir…"

Yargıtay Kararı - 21. HD., E. 2014/23773 K. 2015/18332 T. 13.10.2015

"… Dosyadaki kayıt ve belgelerden; davacının 25.05.2011 tarihinde maluliyet aylığı talebinde bulunduğu, ... ( ...) raporu ile akabinde davacının itirazı üzerine alınan ... Kurulunun 07.09.2012 tarihli raporunda davacının çalışma gücünü en az % 60 oranında kaybetmediğinden malul sayılamayacağının bildirildiği, 3.... İhtisas Kurulu' nun 14.06.2013 tarihli 6635 karar sayılı raporunda da davacının 11/10/2008 tarihli 27021 sayılı resmi gazetede yayımlanan... ve ... Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği'ne göre beden çalışma gücünün en az % 60 ını kaybetmediğinden malul sayılamayacağının bildirildiği, 3. ... Kurulu' nun 05.03.2014 tarihli 2902 karar sayılı raporunda ise davacının en son ... Fakültesinden alınan 11.03.2013 tarihli raporu ile önceki raporları değerlendirilmek suretiyle neticeten davacının 03.08.2013 tarih ve 28727 sayılı Resmi Gazete' de yayımlanan Maluliyet Tespiti İşlemleri Yönetmeliği kapsamında beden çalışma gücünün en az % 60 ' ını kaybetmiş olduğu, malul sayılması gerektiğinin bildirildiği, davacının 15.08.1995- 30.06.2011 tarihleri arasında değişik işyerlerinden toplam 3800 gün SSK hizmetinin bulunduğu, bu durumda 3. ... Kurulu' nun 05.03.2014 tarihli 2902 karar sayılı raporuna göre 03.08.2013 tarih ve 28727 sayılı Resmi Gazete' de yayımlanan Maluliyet Tespiti İşlemleri Yönetmeliği gereğince davacı malul sayıldığından 5510 s.k. 26 ve 27. maddeleri gereğince davacının maluliyet tarihi yönetmeliğin yürürlük tarihi olan 03.08.2013 olup bu tarihi takip eden aybaşından itibaren davacıya maluliyet aylığı bağlanması gerektiği halde mahkemece davacının malulen emeklilik isteminin reddine ilişkin kurum işleminin iptaline karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir…"

8. SIK SORULANLAR

• Kimler Malulen Emekli Olabilir?

4-a, 4-b kapsamındakiler meslekte kazanma gücünün en az %60'ını ; 4-c kapsamındakiler çalışma gücünün en az %60'ını kaybettiğinde veya vazifesini yapamayacak derecede meslekte kazanma gücünü kaybettiğini Sağlık Kurulunca tespit edilen kişiler malulen emekliliğe hak kazanabilmektedir.

• Malulen Emekli Maaşı Ne Kadardır?

Malulen emekli maaşları, prim ödeme gün sayısına, ödenen prime esas kazanca ve malullük oranına göre belirlenmektedir.

• Malulen Emeklilik İçin Nereye Başvurulur?

Maluliyete sevk talebinde bulunacak sigortalının son çalışmasını gerçekleştirdiği ildeki SGK'ya başvurması gerekmektedir