Definecilerin tahrip ettiği tarihi kümbet restore edilerek turizme kazandırılmayı bekliyor

TUNCELİ - Tunceli'nin Pülümür ilçesinde bulunan ve 1800'lü yıllarda dönemin yerel derebeyi Şah Hüseyin adına yaptırılan tarihi kümbet ve kabristan definecilerin tahribatına uğradı. Kümbeti ziyaret eden köylüler, 2016 yılında tescillenen kümbet ve kabristanın restore edilmesi için yetkililere çağrıda bulundu.

Tunceli'nin Pülümür ilçesine 37 kilometre uzaklıkta bulunan Ağa Şenlik köyündeki tarihi kümbet ve kabristan 1860-1863 yıllarında Ali Bey tarafından babası Şah Hüseyin anısına inşa edilmiş. İki kümbet, bir kabristan, kışla, yetimhane ve ahırdan oluşan eser, defineciler tarafından belli dönemlerde kazılarak tahrip edildi. Ağa Şenlik köyünde yaşayan vatandaşlar, tahrip edilmesine rağmen hala büyük bölümü ayakta olan kümbet ve kabristanın restore edilerek gelecek nesillere aktarılmasını istiyor.

"Bu tür yerlerin onarılıp restore edilmesini istiyoruz"

Köy sakinlerinden Necati Güven, bu tarihi eserlerin Tunceli'nin siyasi tarihinin, kültürel birikimlerinin önemli bir kısmının ifadesi olarak yapılan abideler olduğunu söyledi. Güven, "Doğal olarak siyasi, ideolojik ve cehaletten kaynaklanan saldırın hedefi olmuş. Bizim talebimiz buranın koruma alanı olarak alınması, eski haline iadesi mümkünse iadesi bunu talep ediyoruz" dedi.

Tarihi eserlerin belli dönemlerde kazıldığını aktaran Songül Akpınar ise 2013 yılında köye geldiklerinde buna tanık olduklarını belirterek, "O dönem köyün girişinde belli noktaların kazılarak otla kamufle edildiğini fark ettik. Köy merkezine gelince de bu türbelerin daha da fazla tahribata uğradığını, kazıların olduğunu fark ettik. Fotoğraflarını çektik. Dönemin kaymakamıyla görüştük. Konuyla ilgilendi ve gerekli yazışmalar yapıldı. Bir zaman sonra Erzurum Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından bu türbelerin korunması amacıyla cevap geldiğini öğrendik. Bu bizi sevindirdi açıkçası. En azından bir nebze de olsa tahribatın önüne geçilebileceğini düşündük" diye konuştu.

2016 yılında kültürel varlıkların tescil edildiğini hatırlatan Akpınar, "Ama bu sene geldiğimizde kazıların halen devam ettiğine tanık olduk. Biz sadece bu köy olarak değil Tunceli genelinde bütün köylerin ne ziyaret ne mezar ne türbe benzeri hiçbir yerin kazılmasını istemiyoruz. Bu tür yerlerin onarılıp restore edilmesini istiyoruz. Ayrıca köy muhtarlarının sorumluluklarını yerine getirmesini istiyoruz" şeklinde konuştu.

Her figürün bir anlamı var

Yapı hakkında bilgi veren Pülümür Belediye Başkanı Müslüm Tosun da "Burası dönemin yerel derebeyi olarak anılan Şah Hüseyin Beye ait. İki türbe bir de kabristan olarak bilinir. Üzerindeki figürlerden yılan figürü giriş ve çıkış kısımlarında bulunur. Bunun koruyuculuk anlamına geldiği ki Alevi geleneğinde de yaygındır. Evin sahibi gibi tanımlanır. Çarkıfelek figürü diye tabir edilen figürler vardır. Bunlar da güneş, ay ve gökyüzünü sembolize etmektedir. Ateş ve güneşin insanları kötülükten koruyan iyiliğin sembolü olarak tanımlanır. Yine ayrıca selvi ağacı motifleri görülüyor. Bu da selvinin bütün yıl yeşil kalmasının ölümsüzlüğü ifade ettiği, uzunluğu ise gökyüzüne yani Allah'a yakın olmakla ilgili. Rüzgar vurduğunda 'Hu' sesi çıkardığıyla ilgili yakın doğu inancına tanımlanır" dedi.

Yapının korunarak restore edilmesi gerektiğinin altını çizen Başkan Tosun, "1800'lü yıllardan kalan bir yapı. Tarihimizi, geçmişi günümüze taşıyan değer olarak kabul edilerek restore edilmesi ve gelecek kuşaklara aktarılmasının anlamlı olacağını düşünüyorum. Kültür varlıklarının buna sahip çıkarak restore etmesini talep ediyorum" ifadelerini kullandı.