Son dakika haber: HAVA KAZALARININ 100 YILLIK GEÇMİŞİ ARAŞTIRILDI: EN ÇOK KAZA 2023'TE YAŞANABİLİR

Astrofizikçi Doç. Dr. Ümit Deniz Göker, 100 yıllık ölümle sonuçlanan hava kazalarının nedenine dair araştırma yaptı. Hava kazaları nedenlerine; psikolojik, mekanik ve insan kaynaklı olarak detaylı şekilde yaklaştıklarını belirten Göker, 'sivil havacılık' uçaklarına dair yaptığı araştırmayla günümüzde mekanik kökenli kazaların azaldığı, ancak insan kaynaklı kazaların arttığı bilgisine ulaştıklarını söyledi. Araştırmada ayrıca varsayım analizi yaptıklarını vurgulayan Göker, en yüksek kaza sayısının 19 kaza öngörüsüyle 2023 yılında beklendiğini duyurdu.

1918-2019 yılları arasında Hava Kazası Araştırmalarının İstatiksel Analizi adlı araştırma sonuçları hakkında bilgi veren İstanbul Ayvansaray Üniversitesi Havacılık Yönetimi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ümit Deniz Göker, öğrencileriyle birlikte detaylı bir şekilde verileri topladığını belirtti. 2019-2021 yıllarında gerçekleştirilen araştırmada mekanik, psikolojik ve insan kaynaklı hataları birbiriyle karşılaştırarak çeşitli sonuçlara vardıklarını vurgulayan Göker, yaptıkları 100 yıllık veri analiziyle kazaların nedenlerine ulaştıklarını söyledi. Göker, "1970'lerin öncesinde teknolojinin az ilerlediği zamanlarda mekanik kazalar çok fazlaydı. 1970-1980 sonrası ise sivil havacılıkta rekabetin artmasıyla uçuş personeline baskı inanılmaz arttı. Bu da insan kaynaklı kazaların artmasına neden oldu" açıklamasını yaptı. Araştırmayı sadece sivil hava uçaklarına dair yaptıklarını ifade eden Göker, ilerde askeri uçakları da araştırmaya ekleyeceğini belirtti.

YÜZDE 50 MEKANİK, YÜZDE 20 İNSAN KAYNAKLI

Küreselleşmeyle birlikte mekanik kazaların azaldığını ama insan kaynaklı kazaların arttığını söyleyen Doç. Dr. Ümit Deniz Göker nedenini şu şekilde açıkladı:

"Çalışma süresinin artması, dinlenme süresinin az olması, sürekli uçuşların olması, uçaklarda motor yorgunluğu olması. Yani teknoloji gelişti ama havacılık sektöründe küresel anlamda da bir rekabet olduğu için 1970'li yıllardan sonra özellikle insan faktörlü kazalar daha da artmaya başladı."

Günümüzde kazaların yüzde 50-60'ının mekanik, yüzde 20-30'unun ise insan kaynaklı olduğunu ifade eden Göker, "İstatistikte, eski dönemlerdeki mekanik kazaların sayısı daha çoktu ve bunu bugüne göre analiz ettiğimizde insan faktörlü kazaların oldukça arttığını görüyoruz" diye konuştu.

ENLEMLERE GÖRE KAZA ORANI DEĞİŞİYOR

Araştırmada enlemlere göre kazaların da değiştiğini belirten Ümit Deniz Göker şu açıklamalarda bulundu:

"Ekvatordan 12 derece yukarıda ve 38 derece enlemlerinde kaza oranları çok yüksek. Yüksek enlemlere doğru gittiğimizde ise azalıyor. İskandinavya gibi bölgelerde, mesela Norveç, Finlandiya, Kanada, Avusturya gibi Kutuplara yakın bölgelerde uçuş sayısının daha az olması kaza oranını azaltıyor. Orta enlemlerde Avrupa'da yani Almanya, Çek Cumhuriyeti, Hollanda, Türkiye gibi ülkelerin olduğu enlemlerde uçuşların fazla olması sebebiyle kaza oranı çok fazla."

YÜZDE 15'İNİN NEDENİ BİLİNMİYOR; METEOROLOJİK OLABİLİR

Mekanik ve insan hatalı kazaların ardından sebebi bilinmeyen kaza oranının yüzde 15 olduğunu belirten Göker, bu yüzde 15'lik kısım için İstanbul Ayvansaray Üniversitesi'nde makale çalışması yapacaklarını açıkladı. Bu seferki araştırmalarında meteorolojik kazaları da ele alacaklarını, böylece belki de yüzde 15'lik kısmın nedenine ulaşabileceklerini söyledi. İklimin sürekli değiştiğini belirten Göker, bunun da uçak kazalarına neden olabileceğini belirtti. Göker, ikinci makalelerine 'iklim değişikliği ve güneş patlaması' konularını da ekleyeceğini vurguladı.

"YILLARA GÖRE KAZA SAYISINI TAHMİN ETTİK"

Yaptıkları analizle ileriye dönük varsayım yaptıklarını ifade eden Ümit Deniz Göker, "2021'de yaklaşık 14 kaza olabileceğini varsaydık. Şu ana kadar 12 kaza oldu. Bu yüzden gerçeğe yakın bir yaklaşım oldu. 2023'te ise 19 ile en yüksek kaza oranını bekliyoruz" dedi. Kazaların büyük nedeninin ise yine mekanik değil, insan kaynaklı olacağını belirtti.

KAZALAR NASIL AZALTILABİLİR?

Kazaların azaltılmasında en büyük görevin insan kaynakları birimlerine ve işletmecilere düştüğünü vurgulayan Ümit Deniz Göker, "Çalışana gerektiğinden fazla yüklenilmemeli. Uyku düzeni ve çalışma ortamının çok iyi olması gerekliliğinin yanında, mobbing olmaması da çok önemli. Bunların önüne geçilmediği sürece kazaları önlemek çok zor" diye konuştu. Ayrıca pilotlara kullanılabildikleri uçaklarda seyahat görevi verilmesi gerektiğinin altını çizen Göker, "Diyelim ki pilot Rus uçağı kullanıyor ama siz ona Amerikan uçağını veriyorsunuz. İkisi çok farklı yapıdadır. Bu yüzden pilotun hata yapma şansı çok yüksektir. Pilotlara çok iyi eğitim de verilmesi gerekli" açıklamasını yaptı.

- İstanbul