MAVİ YÜZGEÇLİ ORKİNOS İHRACATINA PARAZİT TEHDİDİ

TÜRKİYE'ye yıllık ortalama 100 milyon dolar ihracat getirisi sağlayan mavi yüzgeçli orkinoslardaki parazit yayılımının, küresel iklim değişikliği nedeniyle son yıllarda 3 kat artarak, balıkların sağlığını tehdit etmeye başladığı bildirildi. Çukurova Üniversitesi (ÇÜ) Su Ürünleri Fakültesi Balık Hastalıkları Anabilim Dalı Üyesi Prof. Dr. Argun Akif Özak, ağırlığı 250 kiloyu aşabilen ve Uzak Doğu ülkelerindeki zengin suşi sofralarını süsleyen balıkların avlandıktan sonra yağlandırılmak üzere götürüldükleri çiftliklerde ölüm vakalarının arttığını belirterek, özel ilaçlarla önlem alınmasını istedi.

Atlantik Okyanusu'nda yaşayan ancak üreme göçü sırasında Cebeli Tarık Boğazı'ndan Akdeniz'e giriş yapan, dünyanın en pahalı ton balığı türü mavi yüzgeçli orkinoslar, kotalı şekilde avlandıktan sonra çiftliklerde 1 yıl dinlendirilip, Uzak Doğu ülkelerine ihraç ediliyor. Lezzeti ve besin yapısı nedeniyle ekonomik değeri yüksek olan mavi yüzgeçli orkinosların ağırlığı, 250 kiloyu aşabiliyor. Bu dev balıklar, boylarına ve vücutlarındaki yağ oranına göre sınıflandırılıp sipariş usulüyle gönderildikleri özellikle Japonya ve Hong Kong'un zengin suşi sofralarını süslüyor.

PARAZİTLER TEHLİKELİ HALE GELDİ

ÇÜ Su Ürünleri Fakültesi Balık Hastalıkları Anabilim Dalı Üyesi Prof. Dr. Argun Akif Özak ve İskenderun Teknik Üniversitesi (İSTE) Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi Araştırma Görevlisi Alper Yanar, Türk sularındaki Akdeniz'de 2012 yılında 'euryphorus brachypterus' adlı paraziti keşfetti. O yıllarda balık başına 5-10 parazit saptayan bilim insanları, 2022 yılına dek yaşanan iklim değişikliği nedeniyle bu sayının her bir balıkta 3 kat arttığını ve artık balıkların sağlığını tehdit ettiğini belirledi.

KİLOSU 1000 DOLARA KADAR ÇIKIYOR

Araştırma görevlisi Alper Yanar, uzun yıllar mavi yüzgeçli orkinoslar hakkında bilimsel çalışmalar yaptığını ve kotalı avcılıklar sırasında Orkinos Milli Gözlemciliği görevi yürüttüğünü söyledi. Atlantik Ton Balıklarını Koruma Komisyonu'nun belirlediği kotalara göre ülkelerin av yaptığını dile getiren Yanar, "Akdeniz'e giriş yapan orkinoslar gemiler tarafından canlı olarak avlanıyor. Canlı olarak kafeslere aktarılıp çiftliklere taşınıyor. Çiftliklerdeki bu balıklar 1 ya da 2 yıl boyunca beslenerek yağlandırılıyor. Özellikle Uzak Doğu'ya satılarak yıllık 100 milyon dolar civarında ihracat getirisi sağlıyor. Bu yüzden orkinosların avcılığı, yetiştiriciliği ülkemiz için çok önemli. O yüzden üzerinde taşıdığı parazitler de çok önemli. Bizler İskenderun Teknik Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi olarak Çukurova Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi'nden Prof. Dr. Argun Akif Özak ile birlikte 2012 yılından bu yana orkinosların üzerindeki parazitleri incelemekteyiz. Orkinosların et kalitesi ve büyüklüklerine göre Uzak Doğu ülkelerine kilogramı 150 dolardan 1000 dolara kadar satılabiliyor" dedi.

'ÖLÜMLER EN ÇOK ÇİFTLİKLERDE GÖRÜLÜYOR'

Prof. Dr. Argun Akif Özak ise bu parazitlerin balığın kanından beslendiğini ve vücuduna tutundukları dokularda yara açtığını söyledi. Parazitlerin özellikle solungaç bölgesinde yoğunlaştığı için hayati öneme sahip olduğunu kaydeden Prof. Dr. Özak, "Sonucunda ise balıkların enfeksiyon sonucu ölümüne neden oluyorlar. Bu ölümlerin en çok görüldüğü yerlerin en başında ise çiftlikler geliyor. Bu parazitler için yasal olarak ilaçlamalar oldukça kısıtlı. Balık dokuları üzerinde kanlı yaralar görülmesi de balıkların albenisini düşürüyor. Özellikle parazitlerin açtığı yaralarda stres oluşturuyor ve bağışıklık sistemini çökertiyor. Buna dayalı da ölümler çoğalıyor. Bu parazitler için doğal ortamda önlem almak mümkün değil. Balıklar avlanıp çiftliklere taşındığında beslenme süresi boyunca hastalanmaması için Tarım ve Orman Bakanlığı'nın izin verdiği yasal ilaçlarla bu parazitler balıkların üzerinden dökülebilir. Bu ilaçlar her ne kadar etin kalitesini düşürse de tüm balıkların ölmesinden daha iyi bir çözüm yoludur" diye konuştu.