Alihan Bökeyhan Doğumunun 150. Yılında İstanbul'da Anıldı

Türkçe Konuşan Ülkeler Uluslararası Gazeteciler Derneği Alihan Bökeyhan'ın doğum yıldönümü etkinliğine katıldı.

Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) tarafından, Kazakistan Ankara Büyükelçiliği ile Kazak Türkleri Eğitim Araştırma Derneği (KATEAD) işbirliğinde düzenlenen, "Doğumunun 150. Yılında Alihan Bökeyhan Anma Programı", 10 Aralık 2016 Cumartesi Kazlıçeşme Kültür Merkezinde gerçekleştirildi. Programa Kazakistan İstanbul Konsolosu Galimcan Erimbetov, KATEAD Başkanı Serkan Dinçtürk, KATEAD Onursal Başkanı Yakup Can, Türkmeneli İnsan Hakları Derneği Başkanı Savaş Avcı, Irak Türkleri Derneği Başkanı Mehmet Tütüncü, Afganistan Türkmenleri Derneği Başkanı Amanullah Gül,Türkçe Konuşan Ülkeler Uluslararası Gazeteciler Derneği Yönetim Kurulu üyleri ve çok sayıda davetli katıldı.

Fotoğraf sergisi ile başlayan programda, "Alihan Bökeyhan ve Alaş-Orda Hareketi" konulu panel de düzenlendi. Oturum Başkanlığını TDBB Genel Sekreteri Fahri Solak'ın yaptığı panele, Doğu Kazakistan Devlet Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Kuralay Jirindinova ve Kırklareli Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. İbrahim Kalkan konuşmacı olarak katıldı.

Kuralay Jirindinova, Kazakistan siyasi tarihinin Alaş-Orda Hareketi ile doğrudan bağlantılı olduğunu, Alaş-Orda Hareketi'nin modern bir devlet kurmayı hedeflediğini, bu nedenle Alaş-Orda Hareketi'nin çalışmalarının Kazakistan'ın bağımsız olmasında büyük öneme sahip olduğunu belirtti. Jirindinova, "Alihan Bökeyhan Alaş Demokratik Cumhuriyetini kurmak için mücadele etmiştir. Toprağı korumanın vatan için önemli olduğunu söylemiştir. Ekonomik bağımsızlığın şart olduğunu, milli değerlere sahip çıkılması, dil ve dinin korunması gerektiğini benimsemiştir. Bilim ve teknolojinin vazgeçilmez olduğuna inanmış ve her konuda bağımsızlığı savunmuştur. Bökeyhan her zaman adaletin yanında, adaletsizliğin karşısında olmuştur. Eşitliği, demokrasiyi, basın özgürlüğünü savunmuştur. Cinsiyet, dil, din ayrımına karşı çıkmıştır. Alihan Bökeyhan birçok bilim adamı, hukukçu, siyasetçi ile birlikte Alaş-Orda Hareketi içinde yer almış, Kazakistan'ın bağımsız ve demokratik bir ülke olmasında büyük rol oynamıştır. Alihan Bökeyhan'ı doğumunun 150. yılında İstanbul'da anmak benim için bir onurdur. Böyle programlarla Alihan Bökeyhan gibi aydınların fikirleri yeniden diriliyor ve gençlerimiz bilinçleniyor. Bu programın yapılmasında emeği geçen herkese teşekkür ediyorum" ifadelerini kullandı.

İbrahim Kalkan da yaptığı konuşmada, Alihan Bökeyhan'ın Kazak siyasi tarihinde önemli bir yeri olduğunu, Kazakların bağımsız olması ve muhasır medeniyetler seviyesine ulaşması için mücadele eden büyük bir aydın olduğunu belirtti. Kalkan "Alihan Bökeyhan Kazak topraklarını adım adım, köy köy, gezip insanlarla konuşmuş ve Kazakistan'ın kültürel, siyasi ve ekonomik bir envanterini çıkarmıştır. Bökeyhan bu şekilde insanların sorunlarını, düşüncelerini öğrenme imkanı buldu. Sonrasında ise bu sorunları çözmek için formüller aradı, yöntemler geliştirdi. İlk olarak arkadaşları ile Kazak Gazetesini kurdu. Kazak Gazetesi o dönemde önemli bir düşünce merkezi konumuna geldi. Bu gazetede Bökeyhan'ın yüzlerce makalesi yayınlandı. Bu makaleler ile Kazakların sorunlarını dile getirip çözüm önerilerinde bulundu. 1917 yılında Çarlık Rusya'da meydana gelen ihtilal sonrasında Bökeyhan Kazakların kendi kaderlerini kendilerinin belirlemesi gerektiğini savundu ve Kazak Gazetesi çevresinde toplanan arkadaşları ile Alaş Siyasi Partisi'ni kurdu. Bu parti üyeleri Kazak coğrafyasında çeşitli toplantılar yaptılar, kurultaylar düzenlediler. Daha sonra Alaş Siyasi Partisi Alaş-Orda özerkliğine, bu özerklik düşüncesi de özgür bir Kazakistan Devletinin kurulması fikrine dönüştü. Maalesef daha sonra Bolşevikler iktidarı ele geçirdiler ve Alihan Bökeyhan'ı haksız yere yargılayıp, terörist faaliyetlerde bulunduğu gerekçesiyle 1937 yılında idam ettiler Çok baskı görmüş, yıllarca ev hapsinde tutulmuş, fakat o davasından hiç vazgeçmemiştir. Vatanı ve milleti için canının veren Alihan Bökeyhan'ın ruhu şad olsun diyorum" diyerek sözlerini noktaladı.

Programın sonunda, TDBB Genel Sekreteri Fahri Solak'a, Doğu Kazakistan Devlet Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Kuralay Jirindinova'ya, Kırklareli Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. İbrahim Kalkan'a ve KATEAD Onursal Başkanı Yakup Can'a teşekkür plaketi verildi. Plaket takdiminin ardından program sona erdi. - BARTIN