Türkiye-ABD ilişkileri uluslararası hukuk bağlamında değerlendirildi

İAÜ Lisansüstü Eğitim Enstitüsü'nün düzenlediği "Son Gelişmeler Işığında Türk-Amerikan İlişkilerinin Geleceği" webinarında Türkiye-ABD ilişkileri ele alındı. Webinarda Türkiye ile ABD arasındaki sorunların karşılıklı güvenle aşılabileceği, sorunların iç ve uluslararası hukuk bağlamında değerlendirilmesi gerektiği ifade edildi.

Üniversitenin resmi YouTube kanalından canlı yayınlanan webinarın moderatörlüğünü İstanbul Aydın Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Ragıp Kutay Karaca ve TRT World editörü Yusuf Erim gerçekleştirdi. Webinarda Altınaş Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Çağrı Erhan, Suriyeli eski diplomat ve PeopleDemandChange platformu kurucusu Bassam Barabandi, Catholic Üniversitesi'nden Prof. Herbert Reginbogin, emekli deniz amirali ve danışman Richard Outzen ve İAÜ Öğretim Görevlisi ve ABD-Türkiye İlişkileri Dış Politika Uzmanı Ali Çınar konuşmacı olarak yer aldı.

Webinarda Türkiye-ABD ilişkilerinin dünü, bugünü ve yarını ele alınırken, Türkiye-ABD ilişkileri kapsamında masada olan sorunların, ABD'de Biden ile gelişen anlayış değişikliğinden kaynaklandığı, bu sorunların çözümü için her şeyden önce karşılıklı güvenin tesis edilmesi gerektiği, konuların iç ve uluslararası hukuk bağlamında ele alınması gerektiği ifade edildi.

DOÇ. DR. MUSTAFA AYDIN: "ADETA HASMANE BİR DÖNEM YAŞIYORUZ"

Toplantının açılış konuşmasını yapan İstanbul Aydın Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanı Doç. Dr. Mustafa Aydın, "18'inci yüzyılda deniz ticaretiyle başlayan, 2'inci Dünya Savaşı sonrası NATO ile zirveye ulaşan Türk-ABD ilişkileri 1974 Kıbrıs Barış Harekatı'ndan bu yana ilk defa bu kadar gergin, deyim yerimdeyse hasmane bir dönem geçiriyor. Bu 'hasmane' durumda her iki tarafın da payı var. Bu sürecin 'dostane' noktaya nasıl gelebileceğini bu webinarda değerlendireceğiz. Başta Lisansüstü Eğitim Enstitümüz olmak üzere webinarın gerçekleşmesinde emeği geçen herkese teşekkür ediyorum" ifadelerini kullandı.

PROF. DR. ÇAĞRI ERHAN: MASADA ÇOK FAZLA SORUN MEVCUT

Türkiye-ABD ilişkilerinin yaklaşık 200 yıllık bir geçmişe sahip olduğunu hatırlatarak sözlerine başlayan Altınbaş Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Çağrı Erhan ise şu ifadeleri kullandı:

"Türk-Amerikan ilişkilerinde belki de ilk kez masada bu kadar çok sorun mevcut. ABD'nin Suriye'nin kuzeyinde PKK'yı desteklemesi, FETÖ terör örgütü liderinin halen Pennsylvania'da ikamet ediyor olması, Rusya'dan S-400 savunma sistemlerinin satın alınması, Türkiye'nin F-35 programından çıkarılması, CAATSA yaptırımları, sözde soykırım iddiaları ve Halkbank davası gibi pek çok sorun sayabiliriz. Bununla birlikte, ABD'nin dış politika karar alma sürecini yürüten bileşenlerde Türkiye'ye karşı olumsuz tavır söz konusu. Buna karşın; ülkelerin NATO şemsiyesi altında olması, Doğu Akdeniz, Kuzey Afrika ve Afganistan gibi stratejik bölgelerde ortak menfaatlerinin olması stratejik iş birliğine devam etme olasılığını sürdürmekte. Ayrıca Çin'in bölgede attığı gerçekçi ve rasyonel adımların da ABD'nin bölgede güçlü müttefik arayışını ve Türkiye ile iş birliği yapma gereğini artıracağını öngörüyorum."

BASSAM BARABANDİ: BIDEN'IN 'SOYKIRIM' İFADESİ ANLAYIŞ DEĞİŞİKLİĞİNİN BİR ÖRNEĞİ

Türkiye-ABD ilişkilerindeki sorunların, Erdoğan ve Trump arasındaki ikili ilişkilerden dolayı bir süre görmezden gelindiğini ifade eden Eski Suriyeli diplomat ve PeopleDemandChange platformu kurucusu Bassam Barabandi; "Söz konusu sorunlar yönetim anlayışı değişikliği sebebiyle açığa çıktı. ABD Başkanı Biden'ın 'soykırım' ifadesini kullanması da bu anlayış değişikliği ile doğrudan ilgili. Örneğin, ikili devletli çözüm önerisi bir grup demokrat vekilin, Biden yönetiminin İsrail'e satışına onay verdiği silah satışının durdurulması için tasarı hazırlaması da sorunun Türkiye ile ilgili değil, düşünce değişikliği olduğunu göstermektedir. Bu değişimin yalnızca bu kadar ile sınırlı kalacağını düşünmüyorum" diye konuştu.

ALİ ÇINAR: İLK OLARAK KARŞILIKLI GÜVEN SORUNU AŞILMALI

İAÜ Öğretim Görevlisi ve ABD-Türkiye İlişkileri Dış Politika Uzmanı Ali Çınar ise şu değerlendirmelerde bulundu:

"Türk-Amerikan ilişkilerinde mevcut en başlıca sorun güven eksikliği, iki liderin 90 gün sonra ilk kez konuşması bunun en temel göstergesi. Her iki NATO müttefiki öncelikle güven sorununu aşmalı. Güven sorununun aşılabilmesi için pozitif diyalog kanalı açabilecek her konu ön plana çıkarılmalı. Önümüzdeki günlerde ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Wendy Sherman'ın Türkiye'yi ziyaret edecek olması ve Erdoğan – Biden görüşmesi süreci olumlu sonuçlara götürebilir. ABD ve Türkiye'nin karşılıklı olarak birbirine ihtiyacı var ve birlikte çalışmaya devam etmeleri gerekiyor."

Toplantının moderatörlüğünü yürüten TRT World editörü Yusuf Erim de, "ABD'de ikamet eden sözde bir imamın pek çok ayrıcalığa sahip olması, ABD'de yasal ikamet izninde (Green Card) eski ABD'li istihbaratçıların referans olması ve Türkiye'nin iade talebiyle ilgili gönderdiği kanıtlar hakkındaki sorusuna yönelik ise konunun ABD'nin iç hukuk sistemi ve uluslararası hukuk bağlamında değerlendirilmesi gerekir. Siyasi açıklamalar ve antlaşmalar bağlamında değerlendirme yapmak hatalı olacaktır" ifadelerini kullandı.

RICHARD OUTZEN: NATO TÜRKİYE'NİN ÇIKARLARINI KORUMADI

Son olarak söz alan ve Türk-Amerikan ilişkilerini bir çeşit döngü olarak tanımlayan emekli deniz amirali ve danışman Richard Outzen; "1930 ve 60'lı yıllarda yükselen, 1940 ve 70'li yıllarda inişe geçen ve 2010'lı yıllarda sabit bu döngü son yıllardaki durumu açıklayamıyor. Her ne kadar NATO Türkiye'nin çıkarlarını korumamış olsa bile Türkiye'nin NATO'dan ayrılması öngörülmüyor ve Türkiye'yi birlik dışına itecek bir mekanizma da mevcut değil. Halen Washington'da Türkiye'nin bölgede zayıf olduğuna dair görüşler olsa da Türkiye'nin bölgedeki gücünü görece artırdığını düşünüyorum" dedi.

Toplantının tamamına ve uluslararası webinar serisinin önceki oturumlarına üniversitenin resmi YouTube hesabı üzerinden ulaşılabileceği belirtildi.