Sivas'ta Lebdeğmez Geleneği Korunuyor
Sivas'ta, Türk aşıklık geleneğinin önemli bir parçası olan lebdeğmez geleneği, zor şartlarına rağmen hâlâ yaşatılıyor. Aşıklar, dudaklarına iğne koyarak belirli harfleri kullanmadan şiir atışmaları yapıyor. Ancak bu gelenek, aşıklık geleneğinin korunması için yapılması gereken çalışmalarla tehdit altında.
Dudakların arasına iğne koyuyor, dakikalarca sözlü atışıyorlar
Sivaslı aşıklar lebdeğmez geleneğini yaşatıyor
SİVAS - Aşıklık geleneğinin en zor dallarından biri olan lebdeğmez, yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Dudak arasına iğne koyarak yasak harfleri kullanmadan şiir söylemeyi gerektiren sanat, günümüzde çok az aşık tarafından icra ediliyor.
Türk aşıklık geleneğinin önemli bir parçası olan lebdeğmez, aşıkların b, p, m, n, f ve v harflerini kullanmadan atışmaların yapıldığı bir sanat olarak biliniyor. Dudaklarının arasına, dik pozisyonda bir iğne yerleştirip "doğaçlama" olarak atışmalar yapılan sanat, halk edebiyatında önemli bir yer tutuyor. Yalnızca yetenekle değil yıllar süren birikim ve pratikle ustalaşan aşıklar, geleneği Sivas'ta sürdürüyor. Sivas Fasıl Heyet Aşıklar ve Halk Oyunları Derneği, lebdeğmez geleneğinin yaşatılması ve gelecek nesillere aktarılması adına çalışmalar yürütmeye devam ediyor. Lebdeğmez geleneğinin büyük dikkat ve ustalık gerektirdiğini ifade eden Sivas Fasıl Heyet Aşıklar ve Halk Oyunları Dernek Başkanı Ahmet Ayık, "Lebdeğmez geleneğinde b,p,m,n,f ve v harfleri kullanılmıyor. O harfler kullanıldığı takdirde, dudak arasına konulan iğne batar. Bu geleneği her adam yapamaz" dedi.
"Aşık yetişmiyor"
Aşıklık geleneğinin korunması için daha fazla çaba harcanması gerektiğini ifade eden Başkan Ahmet Ayık, "Halkoyunları ve Türk Halk müziği sanatçıları yetişiyor fakat aşıklık geleneği yapılması zor olan bir gelenek olduğu için, kolay kolay aşık yetişmiyor. Bazen okuması yazması olmayan bir insan bile daha iyi aşıklık geleneğini yerine getirebilirken, üniversiteye giden bir adam bu geleneği layıkıyla yerine getiremiyor. Çünkü aşıklık geleneği Allah vergisi olan bir gelenektir. Aşıklık geleneği kendi içerisinde badeli aşık ve badesiz aşık olarak ikiye ayrılıyor. Bu geleneğin devam etmesi için, burada yapmış olduğumuz aşıklar bayramı etkinlikleri yeterli değil. Aynı zamanda bakanlığın okullarda aşıklık geleneğini ders olarak vermesi gerekmektedir. 23 yıldır aşıklık geleneğini devam ettirmek için burada toplanıyoruz. Yüzyıllardır süregelen aşıklık geleneğinde artık yetişen aşık da kalmadı. Günümüzde var olan aşıklara da sahip çıkılması büyük önem arz etmektedir. Kültürüne sahip çıkmayan milletin kültürüne sahip çıkarlar. Kendi türkülerimizi söylemezsek yabancılar söyler" şeklinde konuştu.
"Çok eski bir gelenek"
Lebdeğmez geleneğini sürdüren aşıklardan biri olan Yavuz Altay, "Lebdeğmez geleneği Dede Korkut zamanından da önce kalma bir hadisedir. Bu geleneğin esas aracı iğnedir. Geleneği yerine getirirken yasaklı beş harfi söylenilmezse iğne batmaz. Sivas Aşıklar bayramında bu geleneğin yarışmasını defalarca yaptık. Yasaklı harfleri söylememenin yanı sıra, hangi makamla açıldıysa yine aynı makamla kapatılmalıdır. Bu geleneği öğrenmenin tek yolu çok çalışmaktır. İlk çalışmalarda iğne koyarak öğrenmeye çalışıldığı halinde iğne batar. Çöp kürdan ile alıştırma yapabilirler" diye konuştu.
