Kazakistan'da "Aral'ın Dostları" Sempozyumu

Kazakistan Dışişleri Bakanı Kayrat Abdrahmanov, Aral Gölü'nün kuruması sorununun etkilerinin giderilmesi için tüm dünya ülkelerinin çabalarını birleştirmesi gerektiğini söyledi.

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından düzenlenen "Aral'ın dostları" temalı sempozyuma Kazakistan'da faaliyet gösteren yabancı ülke büyükelçileri, elçilik temsilcileri ve Kazakistan Parlamentosu milletvekillerinin yanı sıra çok sayıda davetli katıldı.

Sempozyumda konuşan Bakan Abdrahmanov, "Aral sorunu dünya sorununa dönüştü. Bunun etkilerini gidermek için dünyanın tüm devletlerinin çabalarını birleştirmesi gerekiyor. Astana'da faaliyet gösteren yabancı ülke büyükelçileri ve elçilik temsilcilerinin bu sempozyumda bir araya gelmesi buna delil." dedi.

Aral sorununun bölgede sağlık problemlerine de yol açtığının altını çizen Abdrahmanov, bölgede yaşam kalitesini iyileştirmek için büyük çalışmaların yapıldığını ancak daha uyumlu çabalara ihtiyaç olduğunu bildirdi.

- "Sorunun çözümü için 6 milyon dolarlık proje uygulandı"

Aral Gölü'nün bulunduğu Kızılorda eyaleti Valisi Krımbek Kuşerbayev, Aral sorunundan bölgede yaşayan 35 milyon kişinin olumsuz etkilendiğini belirterek, son 45 yılda gölün seviyesinin 20-25 metre düştüğünü, boyutunun 4 kat küçüldüğünü aktardı.

"Suyun ölçüsü tuzluluk derecesi 1 litreye 700 gram oldu. Göl ölü göle dönüştü ve birkaç gölcüklere ayrıldı." diyen Kuşerbayev, gölün eski kıyısından 100-150 kilometre çekildiğini ve 6 milyondan fazla hektar alanın tuzlu çöle, havaya karışan tuzlu aerosollerin kaynağına dönüştüğünü kaydetti.

Kuşerbayev, gölden yılda 10 milyonlarca ton tuzlu tozun havaya karışarak tozlu bulutları oluşturduğuna ve uzun mesafelere yayıldığına dikkati çekerek, göldeki yaklaşık 200 balık çeşidinin ciddi azaldığını dile getirdi.

Aral'ın kurumasının 60 bin kişinin çalıştığı balık endüstrisine darbe vurduğunu söyleyen Kuşerbayev, "Kasaba ve balık çiftlikleri, denizden onlarca kilometre uzaklaştı. Balıkçılar, evlerini bırakarak başka bölgelere taşınmak zorunda kaldı." diye konuştu.

Kuşerbayev, Kazakistan'ın bağımsızlığını kazandığı 1990'lı yıllarda ülkenin zor ekonomik durumuna rağmen Aral sorununa büyük önem verdiklerinin altını çizerek, "Aral sorununun çözümü için uluslararası kurumların destekleriyle 6 milyon dolarlık 70 proje uygulandı." şeklinde konuştu.

Aral'da 2005 yılında inşa edilen 13 kilometrelik barajın iyi sonuçlar verdiğini vurgulayan Kuşerbayev, "2006 yılında Küçük Aral, deniz seviyesinden 45 metre yükseldi. 2002 yılında seviyesi 38 metreyi geçmiyordu. Gölün tuzluluk oranı düştü ve balık çeşidi arttı. Balık üretimi de her geçen yıl artıyor." ifadelerini kullandı.

Kuşerbayev, Büyük Aral'ın kurumaya devam ettiğini, tuzluluk oranının 1 litre suda 150 gramdan fazla olduğunu dile getirerek, göldeki zehirli karışımların havayla uzun mesafelere yayılmaya ve yüz binlerce insanın sağlığını olumsuz etkilemeye devam ettiğini kaydetti.

Dünyanın büyük göllerinden olan Aral, Sovyetler Birliği döneminde suyun plansız kullanılması sonucu yüzde 90 kuruyarak Büyük ve Küçük Aral gibi gölcüklere ayrılmıştı.

Kazakistan'ın teklifi üzerine 1993 yılında Orta Asya ülkeleri Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Özbekistan ve Türkmenistan tarafından Uluslararası Aral'ı Kurtarma Fonu kurulmuştu.