Uluslararası Ceza Mahkemesi nedir, neye bakar? Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne üye olan ülkeler hangisi?

Uluslararası Ceza Mahkemesi, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu hakkında tutuklama kararı çıkardı. Mahkeme, uluslararası suçlara bakmakla yetkili ve birçok ülkenin üye olduğu bir kurum. Bu karar, uluslararası hukuk ve siyasette önemli etkileri olabilecek bir gelişme. Uluslararası Ceza Mahkemesi nedir, neye bakar? Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne üye olan ülkeler hangisi? Detaylar haberimizdedir...

ULUSLARARASI CEZA MAHKEMESİ NEDİR?

Uluslararası Ceza Mahkemesi, soykırım suçu, insanlığa karşı suçlar, savaş suçları ve saldırı suçu olmak üzere dört suç tipi için yargılama yetkisine sahiptir.

1 Temmuz 2002 tarihinde kurulmuş ve 11 Mart 2003 tarihinde çalışmaya başlamıştır. Mahkeme binası "Ev Sahipliği Anlaşması" yaptığı Hollanda'nın Lahey kentinde bulunuyor.

Uluslararası Ceza Mahkemesi yargılamasında, suçun faili eğer kendi uyruğunda olduğu devletin yargılamasına tabi olmuşsa, bu durumda Uluslararası Ceza Mahkemesi'nde ikinci kez yargılanması söz konusu olamayacaktır. Bunun sebebi ise; bir kişi bir suç için iki kez yargılanmaz (non bis in idem ilkesi).

Roma Statüsü suçları, mahkemenin nasıl çalışacağını ve devletlerin mahkeme ile işbirliği için ne yapmaları gerektiğini tanımlar. Statü gereğince, Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin faaliyete geçebilmesi için 60 ülkenin onayı beklendi ve 11 Nisan 2002 tarihinde söz konusu 60 onaya ulaşıldı. 15 Nisan 2015 tarihi itibarıyla 139 devlet tarafından imzalamış ve 123 devlet tarafından onaylanmıştır. Roma Statüsü'nü imzalamak onaylamak anlamına gelmemektedir.

ULUSLARARASI CEZA MAHKEMESİ NEYE BAKAR?

Statü'nün 6. maddesinde düzenlenen bu suç, Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi Statüsü'nün 4. maddesinde de yer almaktadır. Bu tanım, Türkiye'nin de taraf olduğu 1948 tarihli Soykırım Sözleşmesi'nden alınmıştır. Ulusal, dini veya etnik bir grubun üyelerinin öldürülmesi, grup üyelerine ciddi zihinsel veya bedensel zarar verilmesi, bu grupların fiziksel olarak yok edilmesine yol açacak koşulların kasıtlı olarak yaratılması, bu gruplar içinde doğumu engelleyici tedbirlerin alınması ve bir grubun çocuklarının zorla başka gruplara verilmesi soykırım suçu kapsamında değerlendirilir.

Savaş suçları

Savaş suçları Statü'nün 8. maddesinde düzenlenmektedir. Savaş suçlarının siyasî bir çerçevede veya plânda ya da yaygın bir şekilde işlenmesi durumunda Uluslararası Ceza Mahkemesi yetkili olmaktadır.

8. maddede de, uluslararası silâhlı çatışma ile uluslararası olmayan çatışmalar sırasında işlenen suçlar bakımından bir ayrım yapılmaktadır. Uluslararası suçlar içinde savaş suçları çok eskiden beri tanımlanıp kabul edilen suç türleridir. Bunların büyük bir kısmı daha Önce Lahey Düzenlemesi ve Cenevre Anlaşması'nda tanımlanmıştır. Buna karşılık, Uluslararası Ceza Mahkemesi Statüsü'nde kabul edilen tanım daha sınırlı bir tanımdır.

Savaş suçlarından anlaşılması gerekenler ise 8. maddenin 2. bendinde açıklanmıştır. Buna göre,

Bu suçlar, 12 Ağustos 1949 tarihli Cenevre Sözleşmesi'nde Öngörülen ağır suçlar olup, Cenevre Sözleşmesi hükümleri ile koruma altına alman kişi ve mallara karşı işlenmeleri söz konusu olabilir. Sözleşme'nin 8. maddesinin 2-a bendinde 9 alt başlık altında sayılan bu fiiller, 12.8.1949 tarihli Cenevre Sözleşmeleri esas alınarak belirlenmiştir. Bunlar, bu Sözleşmelere göre, yaralılar, hastalar, kazazedeler, savaş esirleri ve siviller ile korunan mallardır. Bu kişi ve mallara karşı işlenen suçlar, savaş suçları kapsamında korunan kişilere karşı işlenen suç sayılır. Bunlar;

1 -Kasten adam öldürme,

2-Gayri insanî muamele ve işkence,

3-Biyolojik deneyler, insanların fizikî ve ruhî bütünlüğüne ağır bir saldırı veya büyük ızdırap verme şeklindeki kasıtlı fiiller,

4-Askerî zorluklarla bağdaşmayacak şekilde malların yok edilmesi veya mülkiyetinin ortadan kaldırılması,

5-Savaş esirini veya benzeri şekilde korunan kişiyi yabancı bir devletin askerlerine hizmet etmeye zorlamak ve kişiyi savaş esiri konumuna getirmek,

6-Bir savaş esirini veya benzeri korunan kişiyi tarafsız ve usulüne uygun bir şekilde yargılama hakkından mahrum etmek,

7-Yasadışı tutuklama, nakil veya tehcir olayları,

8-Esirleri öldürme, fiilleridir.

bb) Uluslararası hukuk kurallarına göre, uluslararası silahlı çatışmalara uygulanabilen kanun ve gelenek hukuku kurallarının ağır ihlâlleri de savaş suçları içinde yer alır. Bu ihlâller şu şekilde sıralanmıştır:

1-Sivil halka karşı bilinçli saldırı,

2-Korunan yer veya kişilere kötü muamele sayılabilecek bilinçli saldırılar,

3-İnsancıl hizmetlerde veya BM Şartı'na uygun olarak barışı korumak ya da insanî yardım misyonları çerçevesinde kullanılan personele, yerleşim yerlerine, mallara, birimlere veya araçlara kasten saldırı, bombalama fiilleri.