Türkiye'nin Almancadaki Büyük Kaybı: Tanpınar'ı Almanlara O Sevdirmişti!

ÇAĞDAŞ Türk kültürünün önde gelen temsilcileri kaliteli çevilerle Almancaya taşıyan Türkolog, kültür ve edebiyat bilimcisi, çevirmen, araştırmacı–yazar Beatrix Caner, yaşamını yitirdi.

1954 yılında Romanya'nın Siebenbürgen bölgesindeki Oradea kentinde dünyaya gelen Macar asıllı Alman ve Türk vatandaşı Beatrix Caner, 1973 yılından itibaren yüksek öğrenim için geldiği Frankfurt'ta yaşıyordu. Son yıllarda mücadele ettiği ağır hastalığa yenik düştü ve önceki gün Frankfurt'ta toprağa verildi.

TÜRK GÖÇMENLER ANLATIYOR

Frankfurt Üniversitesi'nde Doğu Avrupa ve Avrupa dışı diller ve kültürler üzerine öğrenim gören Caner, 1975 yılından itibaren ağırlıkla çağdaş Türk edebiyatı üzerinde çalışıp, ürünler verdi. Türk edebiyatı üzerine Almancadaki en kapsamlı eserlerden olan kitabını 'Türkische Literatur – Klassiker der Moderne' (Türk Edebiyatı – Modern Klasikler) 1998'de yayınlayan Caner, Türkiye'nin önde gelen yazar ve bilim insanlarının eserlerini de Almanca'ya çevirdi. Ahmet Hamdi Tanpınar'ın yaşam öyküsü ve eserleri üzerine geniş kapsamlı kitabı 'Tanpınars Harmonie, Der Höhepunkt der türkischen Moderne, biografie des Autors Ahmet Hamdi Tanpınar und Analyse seines Romans Huzur' 2009 yılında yayınlandı. Caner'in Almancaya kazandırdığı yazarlar listesinde Ömer Seyfettin'den Elif Şafak'a, Prof. Dr. Nermin Abadan Unat'tan Prof. Dr. İlber Ortaylı'ya birçok büyük isim yer alıyordu. 2008 yılında ise Almanya'daki Türkiye kökenli göçmenlerin durumunu ele alan 'Doppelte Heimat / Türkische Migranten Berichten - Çifte Vatan / Türk göçmenler anlatıyor' kitabını yayınlamıştı.

TANPINAR'I OKUMAK ALMANLARI ZENGİNLEŞTİRİR

Yaşamı boyunca hatalı çevirilerin neden olduğu kültürel ve sosyal tahribata dikkat çeken Caner, "Tanpınar'ı okumak Almanları da zenginleştirir" tezini savunuyordu. Son yıllarda Alman entellektüel çevrelerde İstanbul ve Tanpınar'a ilginin artmasını memnuniyetle gözleyen Dr. Caner, bir söyleşisinde bu durumu "Alman medya mensuplarından aldığımız yeni bilgilere göre, entellektüeller arasında bir İstanbul ve Tanpınar modası sözkonusu. İstanbul'u Tanpınar'ın kılavuzluğunda tanımak bir çeşit ayrıcalık kabul ediliyor. Bu duruma ben çok sevindim. Çünkü Tanpınar'ın Almanya'daki tanıtımına 1998 yılında başladım ve yazarın hak ettiği şekilde tanıtılması için çok çaba sarf ettim" sözleriyle anlatmıştı. Güzel Türkçesi, bilgisi ve alçakgönüllüğüyle kendisini yakından tanıyanların hayranlığını kazanan Beatrix Caner'in vefatı, Türk-Alman kültür alışverişi ve çağdaş Türk kültürünün Almanca konuşulan dünyaya tanıtılması açısından çok önemli bir kayıp.