Sigara Satış Noktalarında Düzenleme Talebi

GÖKHAN BALCI - Temiz Nefes Sigarasız Yaşam Derneği Başkanı Prof. Dr. Celal Karlıkaya, sigara satış noktalarının eğitim, sağlık ve spor tesislerine yakın olmaması gerektiğini belirterek, "Sigara satılan büfe, bakkal, market gibi yerler, özellikle çocuk ve gençler için sürekli bir şekilde özendirici, hatırlatıcı ve teşvik edici işlev görüyor" dedi.

Karlıkaya, AA muhabirine yaptığı açıklamada, satış noktalarındaki reklam, pazarlama ve satış taktikleri, sigara satılan yerin konumu, nüfusa göre yoğunluğu gibi faktörlerin marka bilinirliğini ve tütün kullanımını teşvik ettiğini söyledi.

Özellikle okula giden çocukların, her gün yollarının üzerinde görebildikleri bu tip reklamların etkilerinden korunması gerektiğini vurgulayan Karlıkaya, satış noktalarındaki sigara teşhirinin, sigaraya başlanmasında etkili olabildiğini belirtti.

Karlıkaya, birçok araştırmanın da çocukların ve gençlerin bu tip yerlerde çalışmasının, sigarayı deneme ve başlamalarına yol açtığını gösterdiğini ifade etti.

Edirne'de geçen yıl yaptıkları bilimsel bir çalışmayla sigara satış noktalarındaki mevcut durumun başta çocuk ve gençler olmak üzere halkın zararına olduğunu kanıtladıklarını aktaran Karlıkaya, şöyle konuştu:

"Edirne'de şehir merkezinde sigara satış ortamı, sigara satış noktalarının sayısı ve yoğunluğu, coğrafi dağılımı ile eğitim, sağlık ve spor tesislerine göre durumları incelenerek haritalandı. Üretilen haritalar üzerinde incelendiğinde,  bu sigara satış noktalarının yüzde 47'sinin bir eğitim, sağlık veya spor tesisinin hemen yakınında, yanı başında olduğu görülmektedir. Sigara satılan büfe, bakkal, market gibi yerler, özellikle çocuk ve gençler için sürekli bir şekilde özendirici, hatırlatıcı ve teşvik edici işlev görüyor."

"Reklam, teşvik ve pazarlama yöntemleri..."

Karlıkaya, "tütün salgını"nın başlıca nedenlerinden birisinin, tütün endüstrisinin sinsi reklam, teşvik ve pazarlama yöntemleri olduğunu söyledi.

Sigara satış ruhsatlarının çok bilinçli ve duyarlı bir şekilde verilmesi ve denetlenmesi gerektiğini belirten Karlıkaya, şöyle devam etti:

"Tütün ürünlerinin şekerlemelerle bitişik, yakın yerleştirilmesinin de ayrıca satışta etkisi olduğu ve çocuklarda tütün ürünlerinin şekerlemeler kadar masum ve kolayca ulaşılabilir bir ürün algısı yarattığı kabul edilmektedir. Tütün tezgahları çoğunlukla ödeme noktasının arkasında büyük boyutta görünecek şekilde, başlıca çocuklara yönelik ürünlerle ve şekerlemelerle yan yana yerleştirilmektedir. Bu da satışı teşvik edici bir durumdur."

Karlıkaya, öğrenciler için okul etrafındaki satıcıların özel etkilere sahip olduğunu, Kanada'da 29 okulun katılımıyla yapılan bir çalışmada, etrafında satış noktası yoğunluğu fazla olan okullarda sigara içme sıklığının daha fazla olduğunun tespit edildiğini vurguladı.

Sigara satış noktalarında, sigaraların tamamen görme alanından çıkarılması ve çocukların ulaşamayacağı şekilde olması gerektiğini ifade eden Karlıkaya, şunları kaydetti:

"Bu konudaki yasal düzenleme hala uygulamaya girmemiştir. Araştırma sonucuna göre sigara satış noktalarında sigaraların görme alanı dışında tutulmasının yanında, bazı uzaklık mesafelerine göre ve nüfus yoğunluğuna göre sınırlandırılması, sigara satış ruhsatlarının çok bilinçli ve duyarlı bir şekilde verilmesi ve denetlenmesi gerektiği kanısına vardık. Bu tip uygulamalar için de haritalama teknikleri yararlı olacaktır." - Edirne