Kuzey İrlanda Barış Anlaşması 20. Yılında

Kuzey İrlanda'da Katolik ayrılıkçılar ile İngiltere yanlısı paramiliter güçler arasındaki çatışmaları bitiren Hayırlı Cuma Anlaşması 20. yılına girdi.

Kuzey İrlanda'daki 8 siyasi partinin ve İngiltere ile İrlanda Cumhuriyetinin de kendi aralarında 10 Nisan 1998'de imzaladıkları iki belgeden oluşan Hayırlı Cuma Anlaşması'nın 20'nci yıl dönümüne girildi.

Belfast Anlaşması olarak da bilinen metinler, Kuzey İrlanda'da bugün yürürlükte olan özerk yönetimin altyapısını oluşturuyor.

Kuzey İrlanda geçen yıl mart ayında hükümet krizinin ardından erken seçime gitmiş ancak bugüne kadar hükümet kurulamamıştı.

Sınırlı özerkliği düzenleyen anlaşmaya göre bölgesel hükümetin ayrılıkçı ve birlik yanlısı en büyük iki partinin güç paylaşımına dayalı olarak kurulması gerekiyor.

Hükümet kurulamaması halinde bölgenin yeniden Londra'nın doğrudan yönetimine geçmesi gündemde bulunuyor.

Anlaşma kaynaşma getirmedi

Öte yandan barış anlaşmasının üzerinden geçen 20 yıla karşın anketler, bölge halkı arasında güvenin tam olarak tesis edilemediğini ortaya koyuyor.

Halkın yüzde 51'inin farklı bir din veya mezhebe mensup arkadaşı ya hiç yok ya da sadece birkaç tane. Bu oran, gençler arasında yüzde 58'e kadar çıkıyor.

Bu duruma, bölgede okul sisteminin hala Katolik ve Protestan olarak ikiye ayrılmış olmasının da payı bulunuyor.

Brexit

Kuzey İrlanda, İngiltere'nin Avrupa Birliği'nden (AB) ayrılma (Brexit) sürecinde de önemli başlıklardan birini teşkil ediyor.

Brexit sürecinin tamamlanmasının ardından İngiltere'ye bağlı Kuzey İrlanda ile AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti arasındaki sınır, İngiltere'nin AB ile tek kara sınırı haline gelecek.

Hayırlı Cuma Anlaşması ile iki İrlanda arasındaki, sık sık ayrılıkçı İrlanda Cumhuriyetçi Ordusu'nun (IRA) terör saldırılarının hedefi olan sınır kontrol noktaları ortadan kaldırılmıştı.

Brexit'i takiben fiziki bir sınır kontrol altyapısı kurulması halinde, IRA terörünün yeniden canlanmasından ve bu sınır noktalarını hedef almasından endişe ediliyor.

İngiltere ile AB, Brexit'in ardından iki İrlanda arasında fiziki sınır oluşturulmayacağını vurguluyor.

Ancak İngiltere'nin Gümrük Birliği ve Ortak Seyahat Alanı'ndan ayrılması ile Kuzey İrlanda da onu takip edecek. Siyasi gözlemciler, bu durumda fiziki sınır oluşturulmasından kaçınılamayacağını ifade ediyor.

İki İrlanda arasındaki sınır geçişleri bugün sadece beyazdan sarıya dönüşen yol çizgileri ile milden kilometreye geçen trafik tabelaları vasıtasıyla ayırt edilebiliyor.

Sorunun tarihi

Dublin'de 1916 yılında kurulan IRA'nın silahlı mücadelesi sonucunda 1922'de İrlanda adasının güneyinde bağımsız İrlanda Cumhuriyeti kurulmuş, adanın kuzeyiyse İngiltere yönetimi altında kalmıştı.

1960'lı yıllarda kuzeyde yaşayan Katolik İrlandalılar İngiltere'den ayrılıp birleşik bir İrlanda devleti kurmak amacıyla IRA'yı yeniden canlandırdı.

IRA, Katolik İrlandalılar arasında örgütlenirken, İngiltere ile birlik yanlısı Protestanlar arasında "Gönüllü Ulster Güçleri" adlı paramiliter bir grup ortaya çıktı. Katolik İrlandalılar ve IRA ile Protestan İrlandalılar, "Gönüllü Ulster Güçleri" ve İngiliz güçlerinin karşı karşıya geldiği kanlı bir çatışma sürecine girildi. Çatışmalı yıllarda yaklaşık 3 bin 500 kişinin hayatını kaybettiği belirtiliyor.

Ayrılıkçı hareketin siyasi kanadı Sinn Fein, hem İrlanda Cumhuriyeti'nde hem de Kuzey İrlanda'da faaliyet gösteriyor.