İzmir'deki tarihi su yapıları korunamadığı için yok oluyor

İZMİR'in tarihinde iz bırakan hamam, çeşme ve sebil gibi eski su yapıları korunamadığı için birer birer zamana yenik düşüyor. Basmane semtinin simge yapılarından Dönertaş Sebili'nin mermer sütunu yatağına asit döküldüğü için artık dönmüyor, Çelebizade Mehmet Efendi Sebili kebapçı, Ahmet Reşit Efendi Sebili butik, Saçmacı Hamamı ise depo olarak kullanıyor. Araştırmacı-Yazar Orhan Beşikçi, "Bölgede Osmanlı ve erken Cumhuriyet dönemi çeşmeleri var. Bu çeşmelerden su akmıyor, çoğunun muslukları çalındı. Hepsi eski İzmir'den günümüze kalan, korumamız gereken yadigarlarımız" dedi.

İzmir'in kültürel dokusunun oluştuğu yerlerden olan Basmane, tarihi yapılarıyla kültürel mirasa ev sahipliği yapıyor. Anafartalar Caddesi'ndeki kentin tarihinde iz bırakan hamam, çeşme ve sebil gibi eski su yapıları korunmadığı için zamana yenik düşüyor. İzmir'in en eski yerleşim yerlerinden Basmane'deki su yapılarının durumunu değerlendiren Araştırmacı-Yazar Orhan Beşikçi, "Bölgede Osmanlı ve erken Cumhuriyet dönemi çeşmeleri var. Çelebizade Mehmet Efendi Sebili, Kestelli yokuşundaki Katipzade Ahmet Reşit Efendi Sebili, Anafartalar Caddesi ve Osmanzade Yokuşu'nun köşesindeki Dönertaş Sebili bunlardan bazıları. Bu çeşmelerden su akmıyor. Sadece Selvili Mescidi'nin köşe duvarında bulunan Cumhuriyet Halk Fıkrası Çeşmesi akar halde. Çeşmeler zaman içinde fonksiyonunu kaybetti, çoğunun muslukları çalındı. Hepsi eski İzmir'den günümüze kalan, korumamız gereken yadigarlarımız" ifadelerini kullandı.

'DÖNERTAŞ SEBİLİ'NİN TAŞI ARTIK DÖNMÜYOR'

Dönertaş Sebili'nin İzmir'in simge yapılarından olduğunu belirten Beşikçi, "Sebil, 1814'te yapılmış ancak diğer kültürel miraslarda olduğu gibi onu da iyi koruyamadığımızı söyleyebilirim. 2000'li yıllarda sebilin batı penceresindeki korkuluğu maalesef çalındı. En önemli özelliği, sebilin köşesindeki mermer sütunun döndürülmesiydi. Bunun denge taşı olduğu da söyleniyor. İnsanlar o taşı döndürdükleri zaman niyet tutuyorlardı. Birisi sebilin yatağına asit dökmüş, asit mermeri erittiği için maalesef artık dönmüyor. Dönertaş ve tüm sebillerin, çeşmelerin kontrol edilip, yeniden değerlendirilmesini ve iyi korunmasını istiyoruz" diye konuştu.

'BUTİK VE KEBABÇI OLARAK KULLANILAN SEBİLLER VAR'

Anafartalar Caddesi'nde başka sebiller de olduğunu ifade eden Beşikçi, "Biraz aşağıda butik olarak kullanılan Çelebizade Mehmet Efendi Sebili var. Bu bölgeye yakın olan Kestelli yokuşunda Katipzade Ahmet Reşit Efendi Sebili bulunuyor. Eskiden bu sebillerden haziran, temmuz, ağustos aylarında su dağıtılırdı. Sebillerden Celebizade Mehmet Efendi kebapçı, Ahmet Reşit Efendi Sebili ise butik olarak kullanılıyor" dedi.

'YEŞİLDİREK HAMAMI PASAJ, AÇMACI HAMAMI DEPO ALARAK KULLANILIYOR'

Orhan Beşikçi, bölgedeki su yapıları arasında olan hamamlara da değindi. Bölgedeki Kıllıoğlu Hacı İbrahim Efendi, Yeşildirek ve Saçmacı'nın kullanılmadığını anlatan Beşikçi, "Anafartalar Caddesi'ndeki Yeşildirek Hamamı ise günümüzde pasaj olarak kullanılıyor. Girince hamam olduğu anlaşılmıyor ancak kubbesine bakarsanız anlayabiliyorsunuz. Yine bu bölgedeki Saçmacı Hamamı fonksiyonunu kaybetti, depo olarak kullanılıyor" ifadelerini kullandı.

Bölgedeki 16'ncı yüzyılda yapılan 'Musa Kadı Hamamı' adıyla bilinen 'Namazgah Hamamı'nın son yıllarda restore edildiğini belirten Beşikçi, atıl durumdaki diğer tarihi hamamların da restore edilerek gelecek nesillere ulaşmasının sağlanması gerektiğini söyledi.