İki dini aynı avluda buluşturan tarihi alan, Dünya Mirası'nın kıyısında

MARDİN'in Nusaybin ilçesinde, Müslümanlık ve Hristiyanlık için büyük önem taşıyan ve iki kutsal mekanı aynı avluda buluşturan alanın UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne alınması amacıyla başlatılan çalışmalarda son aşamaya gelindi.

Nusaybin'de bulunan 'Dünyanın ayakta kalan en eski vaftizhanesi' kabul edilen Ortodoks Mor Yakup Kilisesi ile bitişiğindeki Hz. Muhammed'in 13'üncü kuşaktan torunu Zeynel Abidin'in adını taşıyan türbe ve caminin bulunduğu alan, 2014 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ne alındı. İlçede 2016 yılında çıkan olaylar nedeniyle ilan edilen sokağa çıkma yasağının 14 ay sonra kaldırılmasının ardından, aynı avluda iki büyük din için önem taşıyan iki kutsal mekana ev sahipliği yapan alanın Dünya Mirası Asıl Listesi'ne alınması amacıyla çalışmalar hızlandırıldı.

Mardin Müzesi Müdürü Nihat Erdoğan, sağ tarafında Hz. Muhammed'in 13'üncü kuşaktan torunu Zeynel Abidin'in makamı olan cami, yanında ise Mor Yakup Kilisesi ve bir katedral alanı bulunan bölgede Nusaybin Kültür İnanç Parkı Projesi'nin son aşamasına gelindiğini aktardı. Erdoğan, taş işçiliği ve mimari özellikleri ile ünik (tek, eşi olmayan) olan vaftizhane, katedral ve iki dinin ibadethanelerinin kompleks biçimde bir avlu içerisinde bulunmasının çok anlamlı olduğunu ve "Geçmişte bir arada yaşayabilmişiz. Bundan sonra da neden yaşamayalım? Farklı düşünüp, farklı inanabiliriz ama birlikte yaşanabilir bir dünya herkese yeter" mesajını verdiğini söyledi. Mardin Müzesi Müdürü Erdoğan, sözlerine şöyle devam etti:

"Bu yapılar, kalıntıları ile birlikte 'Nusaybin Okulu' olarak bilinen tarihteki ilk üniversitenin bulunduğu, aslında kültür medeniyetlerinin beşiği olan bir arada yaşama kültürünün izlerini, hafızasını bugüne taşıyan en önemli iki yapı. 4 yüzyıl başlarında  yapılan ve vafizhane olarak yapıldığına ilşkin yazıtı bulunan Mor Yakup Kilisesi, ayakta kalmış dünyanın en eski vaftizhanesi. 8'inci yüzyılda kiliseye çevrilmiş. Bu alan, 15 Nisan 2014'te alınan kararla 'UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde. Dicle Kalkınma Ajansı'ndan alınan proje ile yapı restore edilmeye başlandı. Vakıflar Bölge Müdürlüğü cami kısmında restorasyonu tamamladı. Çevre düzeni ile ilgili bu yıl başlatılan kazı ve restorasyon çalışmaları tamamlandığında ise Nusaybin de UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne girecek."

Müze Müdürü Nihat Erdoğan, farklı din ve inançlardaki insanların bir arada, hoşgörü ve tahammül içerisinde yaşadığı alanın, somut olmayan değerleri ile birlikte UNESCO değerlerini taşıdığını kaydetti.

NELER YAPILIYOR?

Mor Yakup Kilisesi ve yanındaki Zeynel Abidin Cami Kompleksi'nin birlikteliğinden yola çıkılarak iki dini kapsayan 'Kültür ve İnanç Parkı' tasarlandı. 2000 yılında Nusaybin Belediyesi ve Diyarbakır Müzesi ortaklığı, ÇEKÜL Vakfı, Süryani Vakıfları'nın desteği ile kilise yapısının etrafında temizlik ve kazı çalışmalarına başlandı. 2006 yılından bu yana Mardin Müzesi'nin üstlendiği çalışmalar, Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın desteği ile büyüdü. 2007 yılında kilise ve cami arasına yapılan betonarme evler kamulaştırılıp yıkılırken iki alanın bütünlüğü sağlandı. 2017 yılına kadar 5 bin metrekarelik alanda yapılan kazı çalışmaları sonucunda, Mezopotamya'nın en büyük kiliselerinden biri olan ve Metropolit Mor Yakup'un çabalarıyla MS. 313-320 yılları arasında inşa edilen ünlü Nusaybin Katedrali'nin kalıntılarına ve Ortaçağ'da bu alana yerleşen Müslüman topluluklara ait sivil mimari yapılar ile birçok tarihi esere ulaşıldı.

Mardin Müzesi'nin başvurusu ile bu alan, 5 yıl önce UNESCO Dünya Kültür Mirası Geçici Listesi'ne girdi. Asıl listeye girebilmek için Mor Yakup Kilisesi ve Zeynel Abidin Cami Kompleksi alanının, bütünsel olarak turizme kazandırılması amaçlanırken kilise yapısının restore edilmesi, açığa çıkan kalıntıların konservasyonun yenilenmesi ve ortak gezi güzergahı için gereken çevre düzenlemesinin yapılması hedeflendi.