Haftanın tarihine bakış

Türk lirasından (TL) 6 sıfır atılmasını öngören yasa 31 Ocak 2004'te Resmi Gazete'de yayımlandı.

5083 sayılı "Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin Para Birimi Hakkında Kanun" ve bu kapsamda çıkarılan Bakanlar Kurulu kararları uyarınca iki aşamalı uygulanan para reformunun birinci aşamasında para biriminin başına "Yeni" ibaresi konuluyor, ikinci aşamada ise "Yeni" ibaresinin kaldırılarak TL'ye dönülmesi öngörülüyordu.

1 Ocak 2005'te paradan 6 sıfır atıldı ve "Yeni Türk Lirası" (YTL) tedavüle çıkarıldı. 1 Ocak 2009'da ise paradaki "Yeni" ibaresi kaldırılarak Türk lirasına dönüldü.

YTL banknot ve madeni paralar, 1 Ocak 2010'da tedavülden kaldırıldı. Türkiye'de 30 yıla yakın yaşanan yüksek enflasyon, bazı ekonomik değerlerin milyar, trilyon, hatta katrilyonlarla ifade edilmesine neden oluyordu.

Bu süreçte, ekonominin nakit ihtiyacı, 1981'den sonra neredeyse her 2 yılda bir tedavüle çıkarılan üst değerde yeni banknotlarla karşılanıyordu.

O dönemde, dünyadaki en büyük kupürlü banknot (20.000.000 TL) sadece Türkiye'de kullanılıyor ve bu, paranın itibarını olumsuz etkiliyordu.

Bol sıfırlı rakamlar kasa işlemleri, muhasebe ve istatistik kayıtlarında, bilgi işlem programlarında ve ödeme sistemlerinde sorunlar yaratıyordu. Bol sıfırlı rakamların fiyat etiketlerinden benzin pompaları ve taksimetrelere kadar günlük hayatın birçok alanında sıkıntılara neden olması da TL'den 6 sıfır atılması kararının alınmasında önemli etken oldu.

Abdi İpekçi öldürüldü

Milliyet Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni ve Başyazarı Abdi İpekçi, 1 Şubat 1979'da uğradığı silahlı saldırı sonucu hayatını kaybetti.

9 Ağustos 1929'da dünyaya gelen İpekçi, Yeni Sabah, Yeni İstanbul ve İstanbul Ekspres gibi çeşitli gazetelerde spor muhabiri, sayfa sekreteri ve yazı işleri müdürü olarak çalıştı. Ali Naci Karacan'ın çıkardığı Milliyet gazetesinde 1954'te yazı işleri müdürlüğü görevine başlayan İpekçi, 1961'den vefat ettiği 1979'a kadar aynı gazetenin genel yayın yönetmenliğini yaptı.

1 Şubat 1979'da Ankara'da Başbakan Bülent Ecevit ile görüşen İpekçi, İstanbul'a döndükten sonra akşam evinin yakınlarında, arabasında Mehmet Ali Ağca'nın kurşunlarının hedefi oldu. Suikast anında direksiyon başında olan İpekçi'nin aracı, kontrolden çıktı ve elektrik direğine çarparak durabildi. Olay sonrası hastaneye kaldırılan İpekçi, cebindeki kalemi parçalayarak kalbine saplanan kurşunla 50 yaşında hayatını kaybetti.

İpekçi suikastında tetiği çeken isim Mehmet Ali Ağca, 25 Haziran 1979'da yakalandı. Maltepe Cezaevinden firar eden Ağca, 13 Mayıs 1981'de Vatikan Meydanı'nda Papa 2. Jean Paul'e suikast girişimde bulundu.

İtalya'da 19 yıl cezaevinde kalan Ağca, 2000'de Türkiye'ye iade edildi. Ağca, 18 Ocak 2010'da cezasını tamamlayarak kaldığı Sincan Cezaevi'nden çıktı.

Yunanistan ile Ahali Mübadelesi Anlaşması

Türkiye ile Yunanistan arasında 30 Ocak 1923'te imzalanan anlaşmayla iki ülke arasında yaklaşık 1,5 milyon kişi yer değiştirdi.

Yunanistan ve Türkiye'deki azınlıkların sorunlarının arttığı gerekçesiyle Lozan'da barış anlaşmasının hazırlığı için görüşmelerin başladığı dönemde iki ülke arasında mübadeleyi öngören anlaşma imzalandı. "Ahali Mübadelesi Anlaşması" kapsamında Aralık 1923'ten başlayarak 1927'ye kadar 400 bin Türk ve 1 milyonu aşkın Rum yer değiştirdi.

Türkiye'de sadece İstanbul ile Gökçeada ve Bozcaada'da oturan Rumlar, Yunanistan'da ise sadece Batı Trakya Türkleri mübadeleden muaf tutuldu.

Belli başlı öteki olaylar

27 Ocak

1880- Thomas Edison elektrik ampulünün patentini aldı.

1918- ABD'li romancı Edgar Rice Burroghs'un yarattığı "Tarzan"ı konu alan ilk film, "Tarzan of the Apes (Gorillerin Tarzanı)" adıyla ABD'de gösterime girdi. Aktör Elmo Lincoln, beyaz perdenin ilk "Tarzan"ı oldu.

1937- Cenevre'de Milletler Cemiyeti toplantısında Hatay'ın bağımsızlığı kabul edildi.

1945- Sovyetler Birliği'nin Kızıl Ordu birlikleri, Polonya'da Almanya'nın kurduğu Auschwitz ve Birkenau kamplarını ele geçirdi.

1947- Öğretim kurumları dışında din eğitimine izin verildi.

1948- İlk teyp satışa çıktı.

1954- Köy Enstitüleri kapatıldı.

1967- ABD'nin Ay programı kapsamındaki Apollo 1 uzay aracı, deneme aşamasında yandı; astronotlar Grissom, White ve Chaffee öldü.

1973- ABD ve Vietnam ateşkes anlaşması imzaladı.

1973- Türkiye'nin Los Angeles Başkonsolosu Mehmet Baydar ile yardımcısı Bahadır Demir, bir Ermeni teröristin saldırısında şehit edildi.

2010- Apple'ın patronu Steve Jobs, aylardır beklenen taşınabilir bilgisayar ve akıllı telefon arası çok fonksiyonlu tablet bilgisayarı "iPad"i tanıttı.

2013 - Brezilya'nın Santa Maria kentindeki bir gece kulübünde çıkan yangında 245 kişi yaşamını yitirdi, 120 kişi yaralandı.

2014- Google ile Samsung, 10 yıl geçerli olacak uluslararası patent lisans anlaşması imzaladı.

2016- Gökbilimciler, bugüne kadarki en büyük güneş sistemini keşfetti. Avustralya Ulusal Üniversitesinden bir grup bilim adamının yürüttüğü araştırmada, uzun süredir yalnız olarak tanımlanan dev gaz gezegenin, kendisine 1 trilyon kilometre uzakta bir yıldıza sahip olduğu görüldü.

2018- Afganistan'ın başkenti Kabil'de bomba yüklü araçla düzenlenen saldırıda 95 kişi hayatını kaybetti, 158 kişi yaralandı.

2019- Filipinler'in güneyindeki bir Katolik kilisesini hedef alan iki ayrı bombalı saldırıda 20 kişi öldü, 81 kişi yaralandı.

2022- ABD'de ilk kez bir robot, insan yardımı olmadan ameliyat gerçekleştirdi.

2022- Necip Hablemitoğlu suikastinin katil zanlılarından, kırmızı bültenle aranan Nuri Gökhan Bozkır, MİT tarafından yurt dışından Türkiye'ye getirildi.

28 Ocak

1517- Yavuz Sultan Selim'in başında bulunduğu Osmanlı ordusu Kahire'ye girdi.

1854- Mülkiye Mektebi açıldı.

1920- Osmanlı Mebusan Meclisinin gizli oturumunda Misakı Milli kabul edildi.

1953- Ney üstadı ve ünlü hiciv şairi Neyzen Tevfik Kolaylı 74 yaşında hayata veda etti.

1958- Kıbrıs'ta Türklerin düzenlediği miting sırasında İngiliz askerlerinin ateş açması ve bir kamyonun kasten halkın üzerine sürülmesi sonucu 8 kişi öldü. TBMM, 31 Ocak'ta İngiltere'yi kınama kararı aldı.

1982- Türkiye'nin Los Angeles Başkonsolosu Kemal Arıkan şehit edildi. Saldırıyı "Ermeni Katliamı Adalet Komandoları" adlı terör örgütü üstlendi.

1983- 8 kişinin öldüğü, 72 kişinin yaralandığı, 7 Ağustos 1982'deki Esenboğa Havalimanı terör saldırısına katılanlardan Levon Ekmekçiyan, Ankara Kapalı Cezaevi'nde idam edildi.

1986- Amerikan uzay mekiği Challenger kalktıktan 72 saniye sonra patladı, 7 kişi öldü.

1997- Süreli yayın kuruluşlarının kültürel amaçlar dışında promosyon yapmasını engelleyen Promosyon Yasası yürürlüğe girdi.

2012- Türkiye'nin ilk "Dünya Güzeli" Keriman Halis Ece Tamer, kalp yetmezliği nedeniyle İstanbul'da 99 yaşında hayatını kaybetti.

2013- Sanatçı Ferdi Özbeğen, tedavi gördüğü Okmeydanı Eğitim ve Araştırma Hastanesinde 72 yaşında vefat etti.

2013- İran, içinde maymun bulunan "Öncü" adlı araştırma uydusunu başarıyla uzaya gönderdi.

2015- Öğretmenliğe ilk kez atanacaklar için 40 yaş sınırı kaldırıldı.

2017- Türk tiyatrosunun önemli isimlerinden oyuncu Engin Cezzar, 82 yaşında yaşamını kaybetti.

2020- ABD Başkanı Donald Trump, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile Beyaz Saray'da düzenlediği ortak basın toplantısında, tek taraflı Orta Doğu barış planını kamuoyuna açıkladı.

2021- MİT, İçişleri Bakanlığı, KOM Daire Başkanlığı ve KKTC polisinin koordinasyonuyla KKTC'de yakalanan FETÖ'nün "mahrem imamı" Ahmet Yiğit, Türkiye'ye getirildi.

2022- Türkiye'de günlük Kovid-19 vaka sayısı, salgının başından beri ilk kez 90 binin üstüne çıktı.

2024- Dünyanın en büyük yolcu gemisi "Icon of the Seas" ABD'nin Florida eyaletinde bulunan Miami Limanı'ndan ilk yolculuğuna başladı.

29 Ocak

1923- Mustafa Kemal Paşa, İzmir'de Latife (Uşaklıgil) Hanım ile evlendi. Evliliği, kamuoyuna Anadolu Ajansı duyurdu.

1934- Uluslararası bir festivale katılan ilk Türk filmi "Leblebici Horhor Ağa"nın çekimi tamamlandı. Muhsin Ertuğrul'un yönettiği, senaryosu "Mümtaz Osman" takma adıyla Nazım Hikmet tarafından yazılan film, aynı yıl 2. Venedik Film Festivali'nde "Onur Diploması" ile ödüllendirildi.

1944- Dünyanın en büyük savaş gemisi Missouri denize indirildi.

1957- Şair Ziya Osman Saba 47 yaşında İstanbul'da vefat etti.

1979- Çin Başkan Yardımcısı Deng Şiaoping, ABD Başkanı Jimmy Carter ile Çin ve ABD arasındaki düşmanlığa son veren tarihi anlaşmayı imzaladı.

1981- Şair Özdemir Asaf 58 yaşında İstanbul'da vefat etti.

2005- Çin'den Tayvan'a 55 yıl aradan sonra ilk uçak seferi düzenlendi.

2015- Cumhurbaşkanlığı hizmet birimlerinin Beştepe'deki Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'ne taşınma işlemleri tamamlandı. Çankaya Köşkü girişindeki "Cumhurbaşkanlığı Forsu" kaldırıldı.

2016- Cenevre'de Suriye görüşmeleri başladı. BM Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura, Cenevre'deki Suriye görüşmeleri kapsamında rejim heyetiyle bir araya geldi.

2016- Atletizmde Türkiye, tarihinde ilk kez 6 maratoncuyla olimpiyatlara katılım hakkı elde etti.

2016- Anadolu 5. Ağır Ceza Mahkemesi, Anayasa Mahkemesinin "hak ihlali" yönünde verdiği kararın ardından yeniden görülen İstanbul'daki "askeri casusluk" davasında tüm sanıkların beraatine karar verdi.

2022- Avustralya Açık Tenis Turnuvası tek kadınlarda şampiyon olan Ashleigh Barty, Christine O'Neil'dan 44 yıl sonra Avustralya Açık'ı kazanan ilk ev sahibi kadın tenisçi oldu.

30 Ocak

1919- Paris Barış Konferansı'nda İtilaf Devletleri, Osmanlı İmparatorluğu'nun parçalanmasını kararlaştırdı.

1923- Yunanistan ile Ahali Mübadelesi Anlaşması yapıldı. Aralık 1923'te başlayıp 1927 yılına kadar süren uygulamayla 400 bin Türk ve 1 milyonu aşkın Rum yer değiştirdi.

1933- Almanya'da Adolf Hitler iktidara geçti.

1943- Cumhurbaşkanı İsmet İnönü ile İngiltere Başbakanı Churchill arasındaki görüşmeler başladı. "Adana Mülakatı" olarak bilinen görüşmeye ilişkin resmi bildiri 1 Şubat'ta yayımlandı.

1946- Macaristan'da cumhuriyet ilan edildi.

1948- Hindistan'ın kurucusu Mahatma Gandhi, Yeni Delhi'de uğradığı silahlı saldırıda öldü.

1955- Ord. Prof. Dr. Mim Kemal Öke vefat etti.

1969- Türkiye'de ilk böbrek nakli Beyoğlu Devlet Hastanesinde, Yusuf Özer'e yapıldı.

1985- Ege'de tank çıkarma gemisi fırtına yüzünden battı, 39 denizci şehit oldu.

2001- TBMM'deki İçtüzük görüşmeleri sırasında çıkan arbede sonucu DYP Milletvekili Fevzi Şıhanlıoğlu, kalp krizi geçirerek vefat etti.

2005- Irak'ta 50 yıl sonra ilk kez çok partili seçimler yapıldı. Sünniler seçimi boykot etti. Seçimin galibi Şiiler oldu. Celal Talabani, ülkenin ilk Kürt devlet başkanı seçildi. Şii İbrahim Caferi de başbakan oldu.

2010- İlk kadın öğretmenlerden Refet Angın, 95 yaşında İstanbul'da vefat etti.

2013- Disiplinsizlik durumunda oda hapsi verilememesini de içeren TSK Disiplin Kanunu Tasarısı, TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaştı.

2017- Kuzey Afrika ülkesi Fas, 33 yıl sonra Afrika Birliği'ne yeniden üye oldu.

2023- Pakistan'da camiye düzenlenen intihar saldırısında 100 kişi öldü, en az 220 kişi yaralandı.

2024- ABD'li nöroteknoloji şirketi Neuralink'in kurucusu Elon Musk, ilk kez bir insana beyin çipinin yerleştirildiğini açıkladı.

31 Ocak

1729- Türkiye'de ilk kitap olan Mehmet Bin Mustafa'nın (Vanlı) kaleme aldığı Sıhahı Cevheri (Vankulu) adlı sözlük basıldı. İbrahim Müteferrika, ilk Türk matbaasını İstanbul'da Sultanselim'deki konağında kurmuştu.

1914- Edebiyatçı (Üstat) Recaizade Ekrem vefat etti.

1928- Türk Maarif Cemiyeti (Türk Eğitim Derneği) kuruldu.

1938- Atatürk, Gemlik Suni İpek Fabrikasını açtı.

1952- Yunanistan Başbakan Vekili ve Dışişleri Bakanı S. Venizelos'un Türkiye'ye yaptığı resmi gezi sırasında (31 Ocak-5 Şubat), Türk-Elen Dostluk Derneği kurulması kararlaştırıldı.

1964- Kıbrıs sorununu görüşmek üzere 15 Ocak'ta toplanan 3. Londra Konferansı, 19 günlük çalışmanın ardından sonuç alınamadan dağıldı.

1968- TRT Ankara Televizyonu deneme yayınına başladı.

1990- Atatürkçü Düşünce Derneği ve Türk Hukuk Kurumu Başkanı Prof. Dr. Muammer Aksoy (73) Ankara'da evinin önünde öldürüldü.

2004- Türk Lirasindan 6 sıfır atılması ve Türkiye Cumhuriyeti para biriminin "Yeni Türk Lirası" (YTL) olmasını öngören yasa Resmi Gazete'de yayımlandı.

2005- Afganistan'daki Türk birlikleri, Kabil'deki uluslararası havaalanının sorumluluğunu üstlendi.

2012- Çek Kanunu'nda değişiklik yapan tasarı yasalaştı. Kanuna göre, karşılıksız çekte adli para cezası ödenmediği için uygulanan hapis cezası, idari nitelikte yaptırıma dönüştürüldü.

2013- Avrupa Dış İlişkiler Konseyi, AB'ye dış politika karnesi verdi ve Türkiye ile ilişkileri "en başarısız konular" arasında gösterdi.

2017- ABD Başkanı Donald Trump, nüfusunun büyük çoğunluğu Müslüman olan 7 ülkenin vatandaşlarına kapıları kapatan kararnameyi uygulamayacağını açıklayan Adalet Bakanı Vekili Sally Yates'i görevden aldı.

2019 - Malezya Kralı Sultan V. Muhammed'in tahtını bırakmasının ardından krallığa seçilen Pahang eyalet Kralı Sultan Abdullah, yemin ederek görevine başladı.

2020- Birleşik Krallık, 31 Ocak itibarıyla AB üyeliğinden 47 yıl sonra resmen ayrıldı.

1 Şubat

1895- Lumiere Kardeşler, "sinematograf"ı icat etti.

1926- Ankara'da Gazi İstasyonu açıldı.

1930- Kayseri-Şarkışla demir yolu işletmeye açıldı.

1935- Ayasofya, müze olarak ziyarete açıldı.

1944- Gerede, Bolu ve Çankırı'daki depremlerde 4 bin 611 kişi öldü.

1949- İlkokullarda ihtiyari olarak din dersi okutulmasına karar verildi.

1979- İran dini lideri Ayetullah Humeyni başkent Tahran'a döndü.

1979- Milliyet Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Abdi İpekçi öldürüldü. Olayın faili Mehmet Ali Ağca 25 Haziran'da yakalandı.

1989- Milli futbolcu Tanju Çolak, Monako'nun Monte Carlo kentinde düzenlenen törende, Altın Ayakkabı ödülünü aldı.

1991- Emekli Korgeneral Hulusi Sayın, Ankara'da evinin önünde uğradığı silahlı saldırıda öldü.

1992- Şırnak'ın Görmeç köyünde Jandarma Bölük Komutanlığına çığ düştü, 76'sı asker, 81 kişi öldü. Siirt'in Eruh ilçesinin Tünekpınar köyünde de çığ düşmesi sonucu 32 er hayatını kaybetti.

1999- Türk pop müziğinin usta sanatçısı Barış Manço, İstanbul'da evinde geçirdiği kalp krizi sonucu 56 yaşında hayata veda etti.

2011- Kars Belediye Meclisi, kentteki tartışmalı heykelle ilgili yıkım kararı aldı.

2012- 30 yıllık Dev-Yol davası düştü. Yargıtay 9. Ceza Dairesi, Ankara 1 No'lu Sıkıyönetim Mahkemesinde 574 sanıkla 18 Ekim 1982'de başlayan Dev-Yol ana davasının tüm sanıklar yönünden zaman aşımından düşürülmesine karar verdi.

2012- Mısır'ın ünlü takımı El Ehli ile Port Said'in El Masri takımları arasındaki maçtan sonra çıkan olaylarda 74 kişi öldü, 200'ü ağır binden fazla kişi yaralandı.

2013- DHKP/C terör örgütü mensubu Ecevit Şanlı, ABD'nin Ankara Büyükelçiliğinin Paris Caddesi'ndeki ziyaretçi girişinde, üzerindeki bombayı patlattı. Patlamada güvenlik görevlisi Mustafa Akarsu hayatını kaybetti, büyükelçiliğe görüşme için gelen gazeteci Didem Tuncay yaralandı.

2013- Otoyol ve köprü geçişlerinde kullanılan Kartlı Geçiş Sistemi (KGS) kaldırılarak Hızlı Geçiş Sistemi'ne (HGS) geçildi.

2014- Türk Silahlı Kuvvetlerinde ASELSAN tarafından üretilen ve sesin yanı sıra veri transferi, telefon araması yapabilen, kısa mesaj gönderebilen yeni nesil telsizler kullanılmaya başlandı.

2017- Türkiye-İsrail ilişkilerinin normalleşmesi sürecinde taraflar arasında 2010 yılından bu yana siyasi istişareler ilk kez Ankara'da yapıldı.

2018- Türkiye'nin hava savunmasında önemli görevler üstlenecek yerli füze HİSAR-A'nın test atışı Aksaray'da başarıyla gerçekleştirildi.

2018- Diyanet İşleri Başkanlığının, müftülerin nikah kıyma yetkisi, görev ve sorumluklarını içeren genelgesi yayımlandı.

2021- Türk mühendislerce üretilen, Avrupa ve Amerika'nın ilk seri üretim sürücüsüz elektrikli otobüsü tanıtıldı.

2022- Azerbaycan Milli Meclisi, Türkiye ile Azerbaycan ilişkilerini resmen müttefiklik düzeyine çıkaran Şuşa Beyannamesi'ni kabul etti.

2022- Türkiye'de günlük Kovid-19 vaka sayısı ilk kez 100 bini aştı. Son 24 saatte 102 bin 601 kişinin testi pozitif çıktı, 198 kişi yaşamını yitirdi.

2023- İtalya'da ilgili sivil toplum kuruluşlarının İtalyan Kilisesine mensup rahiplerin cinsel istismarına maruz kalanlardan yola çıkarak hazırladığı rapora göre, ülkede toplam 418 "pedofil rahip" belirlendi.

2 Şubat

1918- ABD, 1. Dünya Savaşı'na girdi.

1928- Ankara Çimento Fabrikası açıldı.

1935- Kız Teknik Öğretmen Okulu kuruldu.

1938- Bursa'da Merinos Fabrikası, Atatürk tarafından açıldı.

1959- Hindistan'da Kongre Partisi liderliğine İndra Gandhi seçildi. İndra Gandhi Hindistan'da parlamenter sistemin kurucusu Cavaharlal Nehru'nun kızıydı.

1981- Türkiye'nin ilk kadın rektörü Prof. Dr. Ayşe Saffet Alpar öldü.

1990- Güney Afrika Devlet Başkanı de Klerk, Afrika Ulusal Kongresine konulan 30 yıllık yasağı kaldırdı.

2004- Konya'nın Selçuklu ilçesinde 11 katlı Zümrüt Apartmanı yapım hatası nedeniyle çöktü, 92 kişi öldü.

2004- Türk belgesel sinema yönetmenlerinden Süha Arın vefat etti.

2014- Oscar ödüllü Amerikalı aktör ve yönetmen Philip Seymour Hoffman, New York'taki evinde ölü bulundu.

2015- Mısır'da Kirdase'deki polis merkezine saldırmakla suçlanan darbe karşıtı 183 sanık hakkında idam kararı verildi.

2016- Sabancı suikastı sanığı, terör örgütü DHKP/C üyesi İsmail Akkol ile Fadik Adıyaman, Yunanistan'ın Sisam Adası'ndan Kuşadası kıyılarına geçtiklerinin tespit edilmesi üzerine Söke otogarında yakalandı.

2022- Türkiye ile Ermenistan arasında ilişkilerin normalleştirilmesi çerçevesinde, ilk doğrudan uçuşla İstanbul-Erivan seferi yapıldı.

2022- Ayakkabıları ve elbiseleri çıkarılarak Yunan sınır birlikleri tarafından geri itilen 19 düzensiz göçmen donarak öldü.

2023- ABD, Nisan 2022'de Çin ile güvenlik anlaşması imzalayan Solomon Adaları'nda 30 yıl sonra yeniden büyükelçilik açtı.