1000 yıldır kesintisiz eğitim verilen Karaviyyin Üniversitesi salgın nedeniyle öğrencilerinden mahrum

Dünyanın en eski üniversitesi olma özelliğine sahip Fas'taki Karaviyyin Üniversitesi 1000 yılı aşkın süredir kesintisiz şekilde sürdürdüğü ders halkalarına yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını nedeniyle ara vermek zorunda kaldı.

Tunus'un Kayrevan kentinden Fas'ın Fes şehrine göç eden babası fakih ve tüccar Ebu Abdullah Muhammed bin Abdullah el-Fihri'den kalan tüm mirası ilim yolunda harcayan Fatıma el-Fihri tarafından 859 yılında yaptırılan üniversitede, 9'uncu yüzyıldan bu yana eğitime bir gün dahi ara verilmemişti.

Guines Rekorlar Kitabı'nda, "dünyanın en eski üniversitesi" olarak kayıt altına alınan Karaviyyin, kurulduğu tarihten bu yana ilk kez kapılarını ilim halkalarına kapatmak durumunda kaldı. Üniversite, Kovid-19 önlemleri kapsamında halihazırda sadece namaz vakitlerinde açılıyor, sonrasında ise kapılar hemen kilitleniyor.

Kurucusu Fatıma el-Fihri'nin yanı sıra İbn Haldun, İbn Rüşd ve İbn Bace gibi felsefecilerin, tıp alimi İbn Meymun'un, coğrafyacı Eş-Şerif el-İdrisi'nin, mutasavvıf İbn Hazm ile Abdüsselam bin Meşiş'in ve daha birçok alimin eğitim gördüğü Karaviyyin'in içinde bulunduğu sessizlik, buruk bir manzara oluşturuyor.

"Bir gün olsun burada eğitime ara verilmemişti"

Karaviyyin Üniversitesi Baş İmamı Abdulmecid el-Merdi (53), AA muhabirine yaptığı açıklamada, 22 yıldır burada görev yaptığını söyledi.

Üniversitedeki eğitim süresi 12 yılı tamamladıktan sonra mezuniyet belgesini aldığını ancak imamlık görevine daha öğrencilik yıllarında başladığını belirten Merdi, "Benim buraya bağlılığım bir çocuğun annesine, bir balığın suya olan bağlılığı gibi. Aramızda öylesine derin bir sevgi ve bağ var." dedi.

Fas'ın eski başkentlerinden Fes'in ilk yerleşim merkezi olan "Medine"de yer alan üniversitenin idari işlerinden de sorumlu olduğunu aktaran Merdi, "Üniversitenin kapıları her daim açıktı. Bir gün olsun burada eğitime ara verilmemişti. Halk da gelip burada verilen dersleri dinleyebiliyordu." diye konuştu.

"Kovid-19, bu tarihi kurumun faaliyetlerini önemli ölçüde etkiledi"

Karaviyyin'e has bir özellik olarak ikindi namazlarının geciktirildiğini, diğer camilerde cemaate yetişemeyenlerin buraya gelerek namazlarını cemaatle kılabildiğini anlatan Merdi, Kovid-19 salgınından önce camide sabah namazıyla birlikte günün başladığını ve akşam dahil olmak üzere gün içinde birçok dersin okutulduğunu dile getirdi.

Merdi, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Ancak şimdi Karaviyyin, sadece namaz vakitlerinde açık. Salgın nedeniyle alınan önlemler kapsamında namaz dışında kapalı tutuyoruz. Kovid-19, bu tarihi kurumun faaliyetlerini önemli ölçüde etkiledi. Karaviyyin Üniversitesi, asırlardır aralıksız eğitim veriyordu."

Kurduğu vakıfla adını çağlar ötesine taşıyan bir kadın: Fatıma el-Fihri

Adını üniversiteye vermeyen ancak kurduğu vakıfla asırlardır hayır duası alan ve büyük ailemler dahil pek çok öğrencinin yetişmesine vesile olan Fatıma el-Fihri, İbn Haldun'un tanımına göre "yaptırdığı eserle kendisinden sonra gelenler krallar için dahi bir örneklik oluşturan kişi" olarak tarihe geçti.

Babası ve kız kardeşi Meryem ile Tunus'un Kayrevan şehrinden Fes'e göç eden Fatıma el-Fihri, burada maddi olanaklarını büyüten babasının vefatının ardından büyük bir servetin varisi oldu.

Sahip oldukları mal varlığını ilim ve hayır yolunda harcamaya karar veren iki kız kardeş, kente cami ve medreseler kazandırdı. Bu kapsamda, Fatıma el-Fihri Kayraviyyin Üniversitesi'ni, Meryem el-Fihri de yine aynı kentte bulunan Endülüs Camisi'ni inşa ettirdi.

Fatıma el-Fihri, inşası 18 yıl süren Karaviyyin Üniversitesi'nin mimarisine de katkıda bulundu.

Üniversitenin kurucusu Fatıma el-Fihri'yi hayırla yad eden Başimam Merdi de, "Bu hanım, bu muazzam yapıyı inşa ettirerek, Arap dilini, İslam inancını, İslam'ın o aydınlatıcı çizgisini de korudu aslında." ifadelerini kullandı.

Üniversite İslam'ın kültürel mirasını da koruyor

Karaviyyin'in, pek çok alanda titizlikle ders verildiği için, hala tam anlamıyla bir üniversite olma özelliğini koruduğunu aktaran Merdi, üniversitenin bir odasında 1000 yıl önce Berberi kabileler tarafından yapılan ve zamanı belirlemek için kullanılan su saatleri olduğunu kaydetti.

Üniversitenin Fes kentinde insanların yaşamına, kullandıkları eşyalara hatta giyimlerine bile etkisi olduğunu vurgulayan Merdi, sözlerini şöyle tamamladı:

"Karaviyyin, bugüne kadar İslam'ın kültürel mirasını ve Arap dilini koruma görevini sürdürdü, sürdürüyor da. Öğrencilerin fasih Arapçayı kullanması için özen gösteriliyor. Aynı şekilde İngilizce ve Fransızca gibi diğer bazı canlı diller de öğretiliyor."