En Büyük Kürt Partisi AK Parti mi HDP mi?

Radikal yazarı Ezgi Başaran, bugünkü yazısında Adıyaman, Ağrı, Batman, Bingöl, Diyarbakır, Hakkari, Kars, Mardin, Şırnak, Tunceli, Urfa ve Van'da yapılan "En Büyük Kürt Partisi AK Parti mi HDP mi?" araştırmasının sonuçlarına yer verdi.

Kürt nüfusunun yoğun yaşadığı illere bakıldığında 2011 genel seçimlerinde Kürtler ve Zazaların yüzde 47,1'i HDP'ye, yüzde 39,2'si AK Parti'ye oy vermiş. 2014 yerel seçimlerinde HDP Kürt ve Zazalardan yüzde 52,3, AK Parti yüzde 42,1 oranında destek görmüş. Gençler arasında ise HDP'de büyük bir yükseliş var.

HDP, Kürtlerin yoğun yaşadığı illerde en büyük parti olarak ipi gögüslerken bölge geneline bakıldığında ise AK Parti hakim parti olarak göze çarpıyor.

İşte Radikal yazarı Ezgi Başaran'nın kaleme aldığı o yazı:

"Araştırma TÜBİTAK'ın desteğiyle İstanbul Şehir Üniversitesi'nden Prof. Mesut Yeğen, Mehmet Ali Çalışkan ve Dr. Uğraş Ulaş Tol tarafından yapıldı. 8 ay sürdü. 1908 kişiyle Kürtlerin yoğun olarak yaşadığı 12 ilde (Adıyaman, Ağrı, Batman, Bingöl, Diyarbakır, Hakkari, Kars, Mardin, Şırnak, Tunceli, Urfa ve Van) yüzyüze görüşüldü.

BÖLGEYE HAKİM PARTİ HANGİSİ?

Araştırma, Kürtler ve Zazalar söz konusu olduğunda cevabın açık biçimde HDP olduğunu gösteriyor. 2011 genel seçimlerinde Kürtler ve Zazaların yüzde 47,1'i HDP'ye, yüzde 39,2'si AK Parti'ye oy vermiş. 2014 yerel seçimlerinde HDP Kürt ve Zazalardan yüzde 52,3, AK Parti yüzde 42,1 oranında destek görmüş.

"AK PARTİ NASIL EN BÜYÜK KÜRT PARTİSİ OLUYOR?"

Prof. Yeğen bunu şöyle açıklıyor:

'Konuya Güney ve Doğu Anadolu diye bir coğrafi unsur olarak bakarsanız AKP'nin oralarda daha çok oy aldığını söyleyebilirsiniz. Kürtlerin çoğunlukta olduğu illere bakarsanız en büyük Kürt partisi HDP'dir bugün. Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin coğrafi sınırına giren ama Kürt şehri olmayan Erzurum, Erzincan gibi şehirler mevcut. Biz Kürt seçmeninin ne dediğini anlamak için Kürtlerin yoğun yaşadığı yerlere bakacaksınız.'

Kürt bölgesinde gençlerin kimi tercih ettiğini anlamak da çok şey ifade ediyor. Hem bugünü hem de yarını şekillendirecekleri için. Araştırmaya göre, Kürt ve Zaza seçmenler arasında son dört seçim boyunca ilk kez oy kullananların oy tercihleri incelendiğinde HDP oy oranlarının daha da yüksek olduğu görülüyor. İlk kez oy kullanan Kürt ve Zazalar arasında AK Parti oyları dört seçim boyunca ortalama yüzde 32'de kalırken, bu oran HDP'de yüzde 60'ın üzerindedir. Nedir bunun tercümesi: Yeni kuşakların HDP'ye yönelimi belirgin bir şekilde daha yüksek.

"BÖLGEDE AK PARTİ, KÜRTLERİN YOĞUN YAŞADIĞI İLLERDE HDP"

Prof. Yeğen bunu şöyle açıklıyor: 'Konuya Güney ve Doğu Anadolu diye bir coğrafi unsur olarak bakarsanız AKP'nin oralarda daha çok oy aldığını söyleyebilirsiniz. Kürtlerin çoğunlukta olduğu illere bakarsanız en büyük Kürt partisi HDP'dir bugün. Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinin coğrafi sınırına giren ama Kürt şehri olmayan Erzurum, Erzincan gibi şehirler mevcut. Biz Kürt seçmeninin ne dediğini anlamak için Kürtlerin yoğun yaşadığı yerlere bakacaksınız.'

Kürt bölgesinde gençlerin kimi tercih ettiğini anlamak da çok şey ifade ediyor. Hem bugünü hem de yarını şekillendirecekleri için. Araştırmaya göre, Kürt ve Zaza seçmenler arasında son dört seçim boyunca ilk kez oy kullananların oy tercihleri incelendiğinde HDP oy oranlarının daha da yüksek olduğu görülüyor. İlk kez oy kullanan Kürt ve Zazalar arasında AK Parti oyları dört seçim boyunca ortalama yüzde 32'de kalırken, bu oran HDP'de yüzde 60'ın üzerindedir. Nedir bunun tercümesi: Yeni kuşakların HDP'ye yönelimi belirgin bir şekilde daha yüksek.

"AK PARTİ'DE KADINLAR; HDP'DE GENÇLER ETKİLİ"

'HDP seküler Kürtlerden, AK Parti dindar Kürtler oy alır.' şeklinde özetlenebilecek bir algı var. Bu araştırma o algının doğru olmadığını gösteriyor. Hem yoksulların hem de daha yüksek eğitim düzeyinde olanların HDP'yi, gelir düzeyi orta ve üst düzey olanların ve eğitim düzeyi ilköğretim ve altı olanların AK Parti'yi daha fazla desteklediği görülüyor. Orta ve üstü gelir sahipleri çoğunluğu kendi hesabına çalışan esnaf ve küçük işletmeciler. AK Parti'de kadınlar, HDP'de gençler ve erkekler daha etkili. HDP'li gençler, Kürt kimliği talepleri konusunda daha istekli, eğitim düzeyi, anadil konuşma sıklığı ve konuşma düzeyi daha yüksek bir profile sahip. AK Partili kadınlar, eğitim düzeyi düşük, 90'lardan önce Refah Partisi geleneğine oy vermenin yaygın olduğu dindar bir kitle.

"BÖLGEDE KUTUPLAŞMA YOK"

Araştırmacılar bu sonuçları şöyle değerlendiriyor: 'HDP yoksullardan, gençlerden ve eğitim düzeyi daha yüksek olanlardan, AK Parti'den fazla oy almakta, ayrıca AK Parti'nin daha etkili olduğu dindarlardan da önemli oranlarda destek görmektedir. Özellikle orta düzey dindarların ve yoksul mutaassıpların HDP'ye yönelmesi dikkat çekici.'

Prof. Mesut Yeğen 'Bölgedeki Kürtlerin dindarlıkla kurduğu ilişki CHP'nin dinle kurduğu ilişkiden farklı. Bu nedenle HDP potasında birleşebiliyor herkes. Ayrıca ülkenin geri kalanında var olan kutuplaşma bölgede yok. AK Partililerle HDP'liler, dindarlarla dindar olmayanlar arasında sürekli bir diyalog ve sosyalleşme mevcut' diyor. Ulaş Tol yoksulların Türkiye'nin geri kalanında olduğu gibi bölgede niye AK Parti'yi seçmediğini ise şöyle açıklıyor: 'Bölgedeki yoksullar AK Parti'nin gıda vesaire gibi yardımlarına bağımlı değiller. Çeşitli dernekler ve gıda bankaları aracılığıyla yoksullar için kendi alternatif ağlarını oluşturmuşlar. Bu da onları HDP'ye yaklaştırıyor.' diyor.

AKP KADINLARA DAHA FAZLA HİTAP EDİYOR

HDP'nin siyaset çizgisinde kadınlar öne çıkarken seçmen profilinde sanıldığı kadar yoklar. Bu araştırmaya göre AK Parti bölgedeki kadınlara daha çok hitap ediyor. Mehmet Ali Çalışkan'a göre bunun sebebi AK Parti'nin sağlık hizmetleri, engelli ve çocuk yardımlarını kadınların hesabına yatırmasının yani kadını muhatap alması.

ALEVİLERDE HDP'YE

Bölgenin genelinde kime oy vereceğini belirleyen en önemli unsurun etnik kimlik olduğu söylenebilir:

Kürtlerin içerisinde HDP; Zazalar, Türkler ve Arapların içerisinde AK Parti güçlü. Kürtlerin yüzde 56,2'si HDP'ye, yüzde 38,4'ü AK Parti'ye oy veriyor. Zazaların tamamına bakıldığında AK Parti az bir farkla önde. Bölgedeki Alevilerde yükselen bir HDP desteği var. 2007 seçimlerinde Kürt Alevilerin yüzde 44'ü HDP'yi desteklerken bu oran 2014 yerel seçimlerinde yüzde 75'e yaklaşmış, Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Selahattin Demirtaş desteği yüzde 80'i bulmuş.

Anadil de oyu belirleyen etkenlerden. Anadili Kürtçe olanlar ve ailede en çok konuşulan dil Kürtçe olanlar yüksek oranda HDP'yi desteklerken, anadili Türkçe ya da Arapça olanlar AK Parti'ye yakın. Zazaca iki kategorinin ortasında yer alıyor. Kürtçe TV izleyen seçmenlerin de büyük bölümü, yüzde 62'si HDP'yi destekliyor. Benzer şekilde en sevilen müzik türleri arasında etnik müziği veya Kürtçe müzik kategorisini seçenlerin HDP desteği daha yüksek. Yüzde 80'ler civarında.