Elif Sönmezışık: "Deneme Üslup Gerektiren Bir Nesir Türü"

Edebiyat Sanat ve Kültür Araştırmaları Derneği (ESKADER)'in düzenlediği Babıali Sohbetleri'nde bu hafta yazar Elif Sönmezışık, deneme üzerine konuşma yaptı. Sönmezışık, deneme türünün edebiyatımızda yeterince ayrıştırılmadığına dikkat çekti.

Genç edebiyatçılardan son dönemde adından sıkça bahsettiren Elif Sönmezışık, Sedat Umran'ın Şiirde Metafizik Gerçek isimli eserinin üzerinde durulması gereken önemli bir deneme eseri olduğuna dikkat çekti.

ESKADER'in Timaş Kitap Kahve'de düzenlediği Babıali Sohbetleri'nde bu hafta ESKADER Yönetim Kurulu Üyesi, Sanatalemi.net sitesi Yayın Yönetmeni yazar Elif Sönmezışık konuşmacı olarak yer aldı. Mine Köker'in yönettiği Deneme Üzerine başlıklı programda Sönmezışık, denemenin net bir tanımı olmadığından, denemenin diğer nesir türlerine olan farklılıklarından, metin olarak taşıması öngörülen niteliklerden, hem yerli edebiyatımızdaki hem de dünya edebiyatındaki denemenin öncü yazarlarından söz ederek eserlerinden örnekler verdi ve Cemreler kitabının oluşum sürecini anlattı.

Türk edebiyatı üzerine çalışan yazar Elif Sönmezışık, Denemenin nesirde en çok akla gelen türlerden olmasına rağmen, tüm dünyada birden çok tanımı yapılan bir alan olduğuna ve bu tanımların birbirinden farklılığına dikkat çekti. Elif Sönmezışık, isim babası Monteine'den başlayarak denemenin serüvenini şöyle anlattı: "Monteine, denemeyi 'kendini anlattığı', öznel bir alan olarak tanımlıyor. Ondan yüz yıl sonra dünyaya gelen İngiliz yazar Francis Baon ise denemeye daha nesnel bir tanım getirmiştir ve nasihat eden, kendi fikirlerini kesin görüşler olarak yansıtan bu tutumu yazılarında da mevcuttur."

Sönmezışık, denemenin bilgi ve duygu denklemini kelimelerle kuran hayatın, bilgi taşıyıcısı olmak kaygısı taşımayan ve üslup gerektiren bir nesir türü olduğunu ifade etti.

DENEMENİN ÖNCÜLERİ

Deneme türünün, yazma esnasında hayatın küçük bir noktasını çekiştirirken ardından birçok meseleyi sürükleyebileceğini dile getiren Elif Sönmezışık, Ahmet Rasim, Ahmed Haşim ve Yahya Kemal'in bizdeki denemenin öncülerinden sayıldığını, Cenap Şahabeddin, Suut Kemal Yetkin, Refik Halid Karay, Salah Birsel, Cemal Süreyya, Attila İlhan, Gündüz Vassaf'ın ise önemli denemecilerimiz arasında yer aldığını belirtti. Sönmezışık, denemelerinden en çok etkilendiği yazarları Rasim Özdenören, Peyami Safa, Baudelaire, Yakup Kadri, D. H. Lawrence, Tahsin Yücel, Nazan Bekiroğlu, Selim İleri, Adalet Ağaoğlu, Salah Birsel, Eliot, Tolstoy, Cemil Meriç olarak sıraladı.

GÖZDEN KAÇMIŞ BİR ESER

Edebiyatçı yazar Elif Sönmezışık, Sedat Umran'ın Şiirde Metafizik Gerçek isimli eserinin gözden kaçmış, üzerinde durulması gereken önemli bir deneme eseri olduğuna ayrıca dikkat çekti. Program soru cevap bölümünün ardından hatıra fotoğrafları çekimiyle sona erdi. - İSTANBUL