Amerikan Misyonerlerinin Anadolu'da Ermeni Milliyetçiliği Oluşumuna Etkisi

NEW Türk Tarih Kurumu (TTK) Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Dilşen İnce Erdoğan, Anadolu topraklarında Ermeni milliyetçiliği fikrinin doğmasında en büyük etkenin, Amerikan misyonerlik faaliyetleri olduğunu söyledi.

Erdoğan, ABD'nin New York kentindeki Türkevi'nde "Atatürk Kütüphanesi" açılış programı çerçevesinde düzenlenen "Osmanlı'dan Cumhuriyete Modernleşme Süreci" başlıklı konferansta, Tanzimat dönemi sorunlarını ve 1915 olaylarının temel nedenlerini değerlendirdi.

TTK Bilim Kurulu Üyesi Erdoğan, Amerikalı misyonerlerin Anadolu'da Ermeni milliyetçiliğinin artmasındaki rolüne değinerek misyonerlerin çalışmalarıyla Anadolu'da bu fikrin oluştuğunu ifade etti.

Erdoğan, "ABD'li misyonerler Ermeni milliyetçiliğini Boston-Doğu Anadolu ekseninde adım adım, ilmek ilmek inşa etti." dedi.

Misyonerlerin, Osmanlı'nın doğu illerinde bir Ermeni devletinin kurulması konusunda bilinç inşa etmek için özellikle Van ili ve çevresinde anaokulları açtıklarını belirten Erdoğan, bu okullarda "Ermeni çocuklara sürekli kum üzerine Ermenistan haritası çizdirerek zihinlerinin hazırlandığını" ifade etti.

Kavramları doğru kullanmanın önemi

Prof. Dr. Dilşen İnce Erdoğan, Ermeni lobisi tarafından uluslararası arenada Türkiye'nin devamlı önüne çıkarılan sorunla mücadele için kavramların yerli yerinde kullanılması gerektiğine işaret etti.

Erdoğan, "Ermeni sorunu" ve "Ermeni meselesi" gibi başlıklar yerine "1915 olayları" tanımının tercih edilmesi, "tehcir" yerine de "Sevk ve İskan Kanunu" ifadesinin kullanılması gerektiğini vurguladı.

"Sözde soykırım diyerek karşı tarafın istediğini yapmış oluyoruz." diyen tarih profesörü, bugüne kadar "Ermenilerin Müslümanlara yaptığı katliamlar" diye bir başlık açılmamış olmasının sorgulanması gerektiğine dikkati çekti.

Erdoğan,"1915 yılında alınan sevk ve iskan kararını incelediğinizde, öncesinde ve sonrasında kasıt ve plan yoktur. Kasteden ve planlayan devlet geri dönüş kararnamesi çıkarmaz." diye konuştu.

Dilşen İnce Erdoğan, konferansın diğer bölümünde de Osmanlı'dan Cumhuriyet'e uzanan modernleşme sürecinde kadınların eğitim, hukuk ve siyasi hayata katılımı konusundaki kazanımlarına değindi.

Çağdaşlaşma, batılılaşma ve modernleşme kavramlarının tanımını yapan Erdoğan ayrıca Tanzimat döneminde yaşanan bazı başarısızlıklar ve yanlış uygulamalar üzerinde durdu.