4. Yargı Reformu Strateji Belgesi Açıklandı: Uyuşturucu Suçuna İhtisas Mahkemeleri Bakacak, Trafikteki Saldırganlığa Sert Yaptırımlar Gelecek

(ANKARA) - 4. Yargı Reformu Strateji Belgesi, açıklandı. Buna göre, duruşmalar en fazla iki ay ertelenebilecek, trafikte saldırmak için araçtan inenlerin sürücü belgesi alınacak, trafik kazalarında olay yerinden kaçma ayrı bir suç olacak, düğünlerde silahla ateş edenlere verilecek cezalar artırılacak, uyuşturucu kullanma ve ticareti suçuna ilişkin ihtisas mahkemeleri belirlenecek, boşanma davalarının adli tatilde de görülebilmesi sağlanacak, yargı hizmetlerinde yapay zeka daha etkin kullanılacak, hukuk ve adalet dersi liseleri de kapsayacak.

Adalet Bakanlığınca hazırlanan ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan 4. Yargı Reformu Strateji Belgesi, 2025-2029 yılları arasını kapsayacak.

Belgeye göre, istinaf mahkemelerinin kurumsal yapısı, incelemelerin en geç altı ay içerisinde sonuçlanması hedefi çerçevesinde güçlendirilecek. Bölge adliye mahkemesi Cumhuriyet başsavcılığının daire kararlarına itiraz yetkisi genişletilecek, iIstinaf yolundaki kesinlik sınırları gözden geçirilecek ve bazı uyuşmazlıklar için doğrudan temyiz sistemi sağlanacak. Uyuşturucu kullanma ve ticareti suçuna ilişkin ihtisas mahkemeleri belirlenecek.

Avukatların bilgi ve belge temin etmelerine ilişkin yasal yetkilerinin genişletilmesi sağlanacak, avukat stajyerlerine staj başlangıç desteği verilecek. Kamu avukatlarının çalışma esaslarına ve özlük haklarına yönelik düzenleme yapılacak.

Avukatlık hizmetlerinden alınan vergi azaltılacak

Adalete erişimin kolaylaştırılması için zorunlu müdafilik ve vekillik ile diğer avukatlık hizmetlerinden alınan vergilerin azaltılmasına yönelik çalışmalar yapılacak. Zorunlu müdafi ve vekillere yapılacak ödemelere ilişkin ilgili yönetmelik ve tarifede yer alan hükümler, verilen hizmetin niteliği gözetilerek ele alınacak. Bağlı çalışan avukatlar için mesleğin niteliğine uygun bir ücret rejimi oluşturulacak.

Adalet Teşkilatı Performans ve Verimliliği Daire Başkanlığı kurulacak

Adalet hizmetlerinin zamanında, etkin ve kaliteli şekilde sunulması için kurumsal performans ve verimliliğe ilişkin çalışmalar yapmak üzere Bakanlık bünyesinde "Adalet Teşkilatı Performans ve Verimliliği Daire Başkanlığı" kurulacak. Yargısal faaliyetlerin yerine getirilmesinde başta hedef süre uygulaması olmak üzere kurumsal performans ve verimliliğe ilişkin çalışmalar yapmak için Hakimler ve Savcılar Kurulu bünyesinde "Yargı Teşkilatı Performans ve Verimliliği Birimi" oluşturulacak.

Duruşmaların kesintisiz devamı ilkesine uyulacak ve kanunda gösterilen istisnai hallerde duruşmaların en fazla iki ay ertelenebilmesi sağlanacak. Bekletici sorun yapılan hallerde "duruşmalara ara verilmesi kararı" verilerek, bekletici sorunun bitimine kadar duruşma yapılmaması sağlanacak. İlk derece yargılamalarında, dosyalara bakma sırasına ilişkin uygulama, makul sürede yargılanma hakkının ihlalini önleyecek şekilde düzenlenecek. Duruşma yapılmaksızın dosya üzerinden çözülebilecek uyuşmazlıkların kapsamı genişletilecek. Makul sürede yargılanma hakkını güçlendirmek ve hedef süre başta olmak üzere performans ve verimliliğe ilişkin uygulama ve araçlara yönelik işleri yürütmek üzere adalet komisyonları bünyesinde "Yargı Hizmetlerinin Etkinliği" büroları oluşturulacak.

Makul sürede yargılama için önleyici teftiş uygulamaları

Adalet komisyonu başkanlarına, belli bir kıdeme ulaşıncaya kadar hakimler hakkında rapor yazma yetkisi verilecek. Performans ve verimlilik artırılarak yargısal süreçlerin makul sürede tamamlanması için önleyici teftiş uygulamaları geliştirilecek. Teftiş kurulları bünyesinde anlık takip yapacak ve tespit edilen sorunları anında çözüme kavuşturacak birimler oluşturulacak.

Müfettişliğe atanmak için aranan mesleki kıdem süresi artırılacak.

Bilirkişilik temel ve alt uzmanlık alanları ile bilirkişilerde aranan nitelikler güncellenecek. Bilirkişilik hizmetlerinde standart sağlanması ve raporların daha kısa sürede hazırlanması için özel hukuk tüzel kişi bilirkişiliği uygulaması yaygınlaştırılacak ve etkinliği sağlanacak.

Noter yardımcılığı geliyor

Hukuk fakültesi mezunlarının görev yapacağı noter yardımcılığı müessesesi sisteme kazandırılacak. Vasiyetnamenin açılması ve mirasçı atama belgesinin verilmesi, tevdi yerinin belirlenmesi, ortak konuta davet, malın ayıplı olup olmadığının tespiti gibi bazı çekişmesiz yargı işleri ile henüz davanın açılmamış olduğu dönemle sınırlı olmak üzere delil tespitinin noterlikler tarafından da yapılabilmesi sağlanacak.

Kıymetli evrak ve banka protestolarının noterliklerde elektronik ortamda yapılmasına olanak verilecek. Cezai konularda uluslararası adli işbirliğinin geliştirilmesi ve bu alanda adliyeler düzeyinde koordinasyonun oluşturulması amacıyla iş yükünün dikkate alınması suretiyle "Cezai Konularda Uluslararası Adli İş Birliği Büroları" kurulacak.

Hukuk öğrencilerine burs

Hukuk fakültelerine girişte aranan başarı sıralamasının aşamalı olacak şekilde yükseltilmesi sağlanacak. Üniversiteye giriş sınavında hukuk fakültelerini tercih edenlerden en yüksek puanı alan veya eğitim sürecinde başarı gösteren belli sayıda öğrenciye "Adalet Bakanlığı Bursu" verilecek.

Hukuk fakültesi açılmasında aranan kriterler yeniden belirlenecek, hukuk fakültelerinde metodoloji, hukuki gerekçelendirme, hukuk dili, etik gibi konuları içeren müfredat değişikliği yapılacak. Hukuk fakültesi öğrencilerinin adliyede, avukat, noter ve arabulucu yanında staj yapmaları sağlanacak. Eğitim öğretim faaliyetleriyle ilgili belirli konularda karar almak ve görüş bildirmek üzere yargı ve adalet alanında farklı kurumların temsilcilerinin katılımıyla Türkiye Adalet Akademisi bünyesinde "Eğitim Kurulu" oluşturulacak.

Trafik magandalarına yeni yaptırımlar geliyor

Trafikte saldırı amacıyla araçtan inme gibi davranışların sürücü belgesinin geri alınması da dahil olmak üzere müstakil yaptırıma bağlanması sağlanacak. Ölümlü veya yaralanmalı trafik kazalarında zaruret dışında olay yerinin terk edilmesi ayrı bir suç olarak düzenlenecek. Ses ve gaz fişeği atabilen silahların izinsiz taşınmasının yaptırımı ağırlaştırılacak. Av tüfeklerinin tabi olduğu ruhsat rejimi yeniden belirlenecek ve ruhsatsız kullanımının müeyyidesi artırılacak. Kişilerin toplu olarak bulunduğu nişan, düğün, asker uğurlaması gibi yerlerde, ses ve gaz fişeği atabilenler de kapsama alınarak silahla ateş eden kişilere verilecek cezalar da artırılacak.

Adli sicil silmede yapay zeka

Adli sicil silme-düzeltme başvurularının değerlendirilmesinde yapay zeka algoritmaları kullanılacak. Yaşlı ve ağır hasta hükümlüler ile çocuk sahibi kadın hükümlüler bakımından alternatif infaz usullerinin uygulama alanı genişletilecek. Ağır hastalığı, bedensel engel durumu nedeniyle bakıma muhtaç tutuklu ve hükümlüler için rehabilitasyona uygun müstakil ceza infaz kurumları oluşturulacak.

Bazı ağır suçlar hariç olmak üzere 15 yaşından küçük çocukların ilk defa işledikleri suçların soruşturma ve kovuşturmaya konu edilmeden çocuklara özgü koruma mekanizmaları içerisinde karşılanması ya da bu çocuklar için Cumhuriyet savcılarına kamu davasının açılmasında maslahata uygunluk/kamu yararı değerlendirmesi yapma, hakime de takdiren ceza vermeme yetkisinin verilmesi sağlanacak.

Suça sürüklenen çocuklara özgü kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırımlar düzenlenecek. Bu çocuklar hakkında sosyal inceleme raporu düzenlenmesi zorunlu hale getirilecek.

Asliye hukuk, asliye ticaret ve tüketici mahkemeleri görev ayrımının, içtihatlar da gözetilerek yeniden belirlenmesi sağlanacak.

Değer ve tutarı belirli bir miktarın altındaki talep ve davaların basit- leştirilmiş ve hızlı bir yargılama usulü ile çözümlenmesi için düzenleme yapılacak. İdari uyuşmazlıklara ilişkin davalarda pilot dava uygulamasına geçilecek.

Yeni icra iflas kanunu hazırlanacak

Günün ihtiyaçlarına cevap verecek ve alacaklı ile borçlu arasındaki hassas dengeyi gözetecek şekilde yeni bir İcra ve İflas Kanunu hazırlanacak.

Aile içi ve kadına yönelik şiddet suçları soruşturma bürolarının yaygınlaştırılması ve bu bürolarda görev alacak Cumhuriyet savcılarının uzmanlaşması sağlanacak. Adli yardım sisteminde, kadın haklarının daha etkili korunmasını sağlayan uygulamalar geliştirilecek.

Doğal afet sonrası yargısal faaliyetlerin kesintisiz sürdürülebilmesi için ülke genelinde belirlenen yerlere "doğal afet ve acil durum merkezleri" kurulacak.

Lisede de hukuk ve adalet dersi

Ortaokul müfredatında yer alan hukuk ve adalet dersi liseleri de kapsayacak şekilde yaygınlaştırılacak.

Temyiz incelemelerinin en geç altı ay içerisinde sonuçlanması hedefi çerçevesinde Yargıtay ve Danıştayın kurumsal yapısı güçlendirilecek ve gerekli önlemler alınacak. İstinaf yolundaki kesinlik sınırları gözden geçirilecek ve bazı uyuşmazlıklar için doğrudan temyiz sistemi getirilecek.

Telefon aboneliklerine sıkı denetim

Başta bankacılık ve bilişim sistemi kullanılmak suretiyle işlenen dolandırıcılık ve hırsızlık suçları olmak üzere, ceza yargılamasında el koyma ve müsadereden kaynaklanan sorunların çözümüne yönelik düzenlemeler yapılacak. Suçların önlenmesi amacıyla telefon aboneliğinin kurulması bazı kimlik doğrulama yöntemleri uygulanmak suretiyle sıkı kurallara bağlanacak. Tüm telefon abonelerinin abonelik kayıtlarının güncellenmesi sağlanacak ve belirli süre içinde abonelik kayıtları güncellenmeyen hatlar iletişime kapatılacak. İnternet üzerinden yapılan satışlarda tarafları koruyacak düzenlemeler getirilecek.

Bazı suçların cezası artıyor

Maktu oranlı denetimli serbestlik uygulaması cezaların caydırıcılığı açısından yeniden değerlendirilecek. Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçunun, vücut dokunulmazlığına, hürriyete ve çevreye karşı işlenen suçların cezaları artırılacak.

Aile uyuşmazlıklarında arabuluculuk

Mali sonuçları da dahil olmak üzere boşanma hukukunun aksayan yönleri gözden geçirilecek, taraflar ile çocukların hak ve menfaatine uygun yeni bir boşanma usulüne ilişkin çalışma yapılacak. Boşanma davalarının adli tatilde de görülebilmesi sağlanacak.

Şiddet içermeyen aile uyuşmazlıklarında aile bireylerinin yargı süreçlerinde yıpranmasını önlemek amacıyla aile hukukunda arabuluculuk müessesesi getirilecek.

Yeni UYAP yazılımı tamamlanacak

Yargılama faaliyetlerini destekleyici yapay zeka temelli öneri sistemleri geliştirilecek. Yapay zekanın belgelerin anlık olarak analizinde, eksik bilgi ve belgelerin hızlı bir şekilde tamamlanmasında, bilirkişi raporlarının kontrolünde, yazışmaların otomatik takibinde ve kurumlar arası bilgi paylaşımında kullanılması sağlanacak. Yapay zeka uygulamalarını geliştirecek, bu uygulamaların etik ve hukuki çerçevesini belirleyecek kurumsal bir yapı oluşturulacak. Günün ihtiyaçlarına cevap verebilen, güncel teknolojilerle uyumlu ve siber güvenlik önlemleri güçlendirilmiş yeni UYAP yazılımı tamamlanacak.