Deveci Armuduna "Ortadoğu" Darbesi

HALUK YÜKSEL - Lezzeti, dayanıklılığı ve kilogramı bulan ağırlığıyla ünü dünyaya yayılan "deveci armudu"nun ihracatı, Ortadoğu'ya açılan Suriye sınır kapılarının kapalı olması, İran'ın Türk tırlarına yönelik uygulamaları ve Rusya'daki devalüasyon nedeniyle durma noktasına geldi.

Bursa'nın Gürsu ilçesinde, Ortadoğu ülkelerinden talep gelmesine rağmen nakliye sıkıntısı yüzünden başta deveci ve Santa Maria cinsi armutlarla ayva olmak üzere 60 bin ton ürün, soğuk hava depolarında bekletiliyor.

Gürsu Ziraat Odası Başkanı Kamil Dönmez, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiye'de yıllık armut üretiminin 400 bin tonu bulduğunu ve bunun yaklaşık 100 bin tonunun Bursa'da üretildiğini belirterek, deveci armudunun ise büyük bölümünün ilçede yetiştirildiğini söyledi.

Dönmez, dolu ve don gibi doğal afetler nedeniyle sezona sıkıntılı başladıklarını ancak asıl sorunu ürünün pazarlanması aşamasında yaşadıklarını ifade ederek, hasatları tamamlanan deveci ve Santa Maria armutları, ayva ve elmaların soğuk hava depolarında muhafaza edildiğini, bir süredir depo çıkışlarının son derece az olduğunu belirtti.

Avrupa Birliği (AB) ülkelerine geçmişteki asılsız ilaç kalıntısı iddiaları nedeniyle dış satım yapamadıklarını hatırlatan Dönmez, şöyle konuştu:

"Ağırlıklı olarak Ortadoğu ve Rusya üzerinden ihracat yaparken Ortadoğu'nun karışık olması ve Suriye olayları, Ortadoğu'ya ihracatımızı engelledi. Çünkü orada bir karışıklık var, araçlar gidemiyor, çıkışlar, ihracat kapalı. Mesela Kuveyt'e ürün talep ediliyor fakat sadece tek şansınız var; buradan havayoluyla ihracat yapmanız lazım çünkü öbür türlü çok dolaşıyor. Hava yoluyla da nakliye bu ürünü kurtarmıyor. Bundan dolayı iç piyasada şu anda sıkışma var."

Rusya'daki devalüasyon

ABD ve AB'nin kısıtlamalarına karşı bu ülkelerden gıda alımını durdurmasının ardından Rusya'ya yapılan ihracata değinen Dönmez, "Rusya, AB'den ürün almaması, Türkiye'den alması bundan yaklaşık iki ay önce gündeme gelmişti. Hızlı bir sirkülasyon vardı fakat son zamanda Rusya'daki devalüasyondan dolayı bu da şu anda sekteye uğradı. Çok az ürün gitmekte" dedi.

Dönmez, sıkıntıların, ürünlerde zamanla çürüme ve kayıplara yol açabileceğine dikkati çekerek, bunun sadece iç piyasada tüketilme imkanı bulunmadığını, ilgili bakanlıkların devreye girmesiyle Azerbaycan ve Gürcistan gibi ülkelerle ikili anlaşmalarla doğalgaz karşılığında bu ülkelerin meyve taleplerinin karşılanabileceğini ya da ürünün Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okullar ve askeri kuruluşlarda dağıtımının yapılabileceğini dile getirdi.

İhracat giden tır sayısının son derece azaldığına işaret eden Dönmez, "İhracatımızın zaten ağırlığı Türk cumhuriyetleri, Rusya ve Ortadoğu. AB zaten kendi siyasetinden dolayı ürün almıyordu. Buralarda da hem karışıklık hem Rusya'daki ekonomik sıkıntı bunu da durdurdu. Geçmiş yıllarda günde 8-10 tır ihracata giderken şu anda belki haftada, ayda 10 tır gidiyor. Yok denecek kadar azaldı" ifadesini kullandı.

"Depolarda hala yaklaşık 60 bin ton ürün var"

Dönmez, asıl sıkıntının, temmuz-aralık aylarında hasat edilen Santa Maria cinsi armutlarda olduğunu ve bunun bir iki ay içinde tüketilmesi gerektiğini, deveci armudunda ise nisan ayına kadar zamanları bulunduğunu belirterek, şöyle devam etti:

"Gürsu ilçesindeki soğuk hava deposu kapasitesi, yaklaşık 70 bin ton. Bu depoların tamamı doldu. Şu anda belki 5-6 bin, 10 bin ton ürün iç piyasa ve ihracata gitmiştir ama bu 10 bin ton ürünün ihracata gideni belki 2 bin ton. 8 bin tonu yine iç piyasada. Şu anda depolarda ayva, Santa Maria ve deveci armudu olarak hala yaklaşık 60 bin ton ürün var. Bunun da zamanımız önümüzde 4 ay var. 60 bin tonu 4 aya böldüğünüz zaman her ay 15 bin ton, günde sadece Gürsu'dan 500 ton mal çıkarmamız lazım. Şu anda bu şartlarda zor görünüyor. 'Günde 500 ton mal' dediğiniz zaman, günde ortalama 20-25 tır mal çıkarmanız lazım ama şu anda günde, iç piyasa dahil toplam 5-6 tır mal çıkıyor."

"Rakamlarda anlaşıyorsunuz, sorun nakliyede tıkanıyor"

Kamil Dönmez, meyvelerin ihracata çıkış kapılarının kapandığını anlattı.

Birleşik Arap Emirlikleri'ne, Kuveyt'e mal gönderemedikleri bilgisini veren Dönmez, "Rakamlarda anlaşıyorsunuz, sorun nakliyede tıkanıyor. Gemiyle yolculuk yaparsanız, Kızıldeniz üzerinden gidiyor, 20 günde bu mal bozuluyor. Tırla gitmek isterseniz, Suriye'nin ve Ortadoğu'nun karışık olmasından dolayı kapılar kapalı. Çıkış yok, güvenlik yok ortada. Tek bir şansınız var; havayolu. Havayoluyla da ürün 3 lira, nakliyesi 10 lira" değerlendirmesinde bulundu.

Dönmez, ihracattaki sıkıntı yüzünden iç piyasanın sıkıştığına işaret ederek, soğuk hava deposundan çıkış fiyatlarının deveci armudunda 2,4; Santa Maria armudunda ise 1,8 liraya kadar gerilediğini, bunun üretim, depolama ve nakliye maliyetini karşılamadığını vurguladı.

Tüccar Ali Oğuz ise ihracat kapılarında yaşanan sıkıntının işlerini son derece olumsuz etkilediğini ifade ederek, "Buradan günde 20-30 ton ayva ve deveci üretiyorduk ama bu sene bize haftada 15 tona düştük. Geçen senelere göre hiç tadımız yok. İşçi parası veremiyoruz, yok" diye konuştu. - Bursa