Bangladeşli öğrenciler hükümetin kontenjan düşürme teklifini protesto ediyor

(ANKARA) - Bangladeşli öğrenciler, kamuda çalışan personelin liyakat esasına göre seçilmesi talebiyle günlerdir hükümeti protesto ediyor. Bangladeş hükümeti ise protestolar sonucunda toplamda 115 kişinin hayatını kaybetmesi üzerine cuma günü çıkardığı sokağa çıkma yasağını uzatma kararı alırken, 1971 Bağımsızlık Savaşı'nda savaşan gazi çocuklarına ayrılacak kontenjanın yüzde 30'dan 20'ye düşürülmesi teklifini bugün Yüksek Mahkeme'ye götürecek.

Bangladeş'te kamudaki kadroların üçte birinin 1971'de Pakistan'a karşı yürütülen bağımsızlık savaşına katılanların yakınlarına ayrılmasını sağlayacak yasanın tekrar gündeme gelmesi üzerine Bangladeşli üniversite öğrencileri, günlerdir protesto gösterileri düzenliyor. Öğrencilerin, pazartesi günü Dakka Üniversitesi'ndeki protestolarına, hükümet yanlısı öğrenci gruplarının saldırması üzerine güvenlik güçleri, sert müdahalede bulundu.

Güvenlik güçlerinin müdahale perşembe günkü sert müdahalesi sırasında öğrencilere karşı plastik mermi ve göz yaşartıcı gaz kullandığı; bunun hem öğrenci grupları hem de polis ve protestocular arasındaki şiddeti alevlendirdiği belirtildi. Öte yandan, protestocuların, daha sonra devletin yayın kuruluşunu işgal ederek ateşe verdiği ve cuma günü Bangladeş'in merkezindeki bir hapishaneye girerek yüzlerce mahkumu serbest bıraktığı kaydedildi.

Hükümet, olayların ardından interneti kısıtladı

Olayların giderek şiddetlenmesinin ardından hükümet, eylemlerin organize edilmesini önleme gerekçesiyle ülkedeki mobil internet erişimini kapatarak, telefon hizmetlerini sınırladı. Buna karşın, Bangladeş devlet televizyonu BTV'nin resmi sosyal medya sayfasında yapılan paylaşımda çok sayıda kişinin, başkent Dakka'daki binada mahsur kaldığı kaydedildi. Bangladeş kaynaklı haber sitelerine ülke dışından da ulaşılamadığı belirtildi.

Ölü sayısının 115'e ulaştığı söyleniyor

Hükümet şimdiye kadarki ölüm ve yaralanmalara yönelik resmi istatistikleri yayınlamazken, yerel medyada binlerce kişinin yaralandığını ve ölü sayısının 115'e ulaştığı ifade ediliyor. Bunun sonucunda hükümetin, protestoların şiddetinin artmasıyla ülke genelinde sokağa çıkma yasağı ilan ettiği ve durumu kontrol altına alması için orduya talimat verdiği bildirildi. Cuma gecesi yürürlüğe giren sokağa çıkma yasağının uzatıldığı kaydedilirken, güvenlik güçlerine, "gördüğün yerde vur" emri verildiği belirtildi.

Kotanın düşürülmesi için bugün Yüksek Mahkeme'ye başvurulacak

Her iki tarafın temsilcileri, cuma günü geç saatlerde bir araya gelerek bir çözüme ulaşmaya çalışırken, bazı öğrenci liderleri kota sisteminde tam bir reform yapılmasını ve üniversitelerin yeniden açılmasını talep etti.  Adalet Bakanı Anisul Huq, yaptığı açıklamada, hükümetin talepleri görüşmeye açık olduğunu ifade etti.

Öte yandan, iktidardaki Avami Birliği Partisi, yaptığı açıklamada; 1971 Bağımsızlık Savaşı'nda savaşmış gazi çocuklarına ayrılacak kontenjanın yüzde 30'dan 20'ye düşürülmesi teklifini gündeme getirdi. Bu kapsamda Bangladeş hükümetinin, kotanın yüzde 20'ye düşürülmesi için Yüksek Mahkeme'ye başvuruda bulunacağı belirtildi.

ABD Dışişleri'nden vatandaşlarına 'Bangladeş'e gitmeyin' uyarısı

ABD Dışişleri Bakanlığı, cumartesi günü yaptığı açıklamada, Bangladeş'in seyahat tavsiyesini dördüncü seviyeye yükselttiğini belirterek, Washington'un devam eden protestoları "sivil huzursuzluk" olarak tanımlaması nedeniyle ABD vatandaşlarını Bangladeş'e seyahat etmemeleri konusunda uyardı.

1971 Bağımsızlık savaşı gazi yakınlarına kontenjan yasası

Bangladeş'teki protestolar, pazartesi günü Başbakan Sheikh Hasina'nın protestocuları "Razakarlar" olarak tanımlamasının ardından alevlendi. Başbakan Hasina, şu ifadeleri kullandı:

"Özgürlük savaşçılarının torunları değilse, o zaman kim kota avantajlarından yararlanacak? 'Razakarlar'ın torunları mı? Vatandaşlara sormak istiyorum. Eğer protestocular, buna uymazsa hiçbir şey yapamam, protestolarına devam edebilirler. Protestocular mülklere zarar verir ya da polislere saldırırsa, yasalar gereğini yapacaktır. Biz yardımcı olamayız."

Razakarlar, 1971 Bangladeş Kurtuluş Savaşı sırasında Pakistan ordusu tarafından görevlendirilen paramiliter bir güçtü. Ağırlıklı olarak Pakistan yanlısı Bengalliler ve Urduca konuşan Biharilerden oluşan Razakarlar, toplu katliamlar, tecavüzler ve işkenceler de dahil olmak üzere çok sayıda vahşete karıştı. 1971 savaşında, 300 bin ile 3 milyon arasında değişen sivil ölümlerin yaşandığı tahmin ediliyor.

Bangladeş'teki ekonomik koşullar ve yolsuzluk gençleri umutsuzluğa sürüklüyor

Öğrencilerin şikayetleri, aslında söz konusu kota sisteminin ötesine uzanıyor. Ülkedeki genç nüfusun işsizlik oranlarının yüksekliği ve zorlu ekonomik koşullar, Bangladeşli gençlerde hayal kırıklığı ve umutsuzluğa sebep oluyor. Uzmanların tahminlerine göre, yaklaşık 18 milyon Bangladeşli genç, iş arıyor. Sektörde çoğu kadın olmak üzere dört milyondan fazla kişi çalışıyor. Ancak fabrikadaki işler gelecek vaat eden genç nüfus için yeterli değil. Genç nüfus için de kamu sektöründeki işler, düzenli maaşları ve sosyal haklarıyla, ekonomik fırsatların sınırlı olduğu bir ülkede oldukça talep görüyor. Bu yüzden kamuda işe alımların liyakate dayalı olarak yapılmasını talep eden öğrenciler, günlerdir sokaklarda.

Bangladeş'te kamuda işe giriş pozisyonlarının yüzde 56'sı belirli demografik gruplar ve sınıflar için ayrılırken; bunun yüzde 30'u, 1971'deki Bağımsızlık Savaşı'na katılanların ailelerini kapsıyor. Söz konusu kontenjanlar, ülke çapındaki protestolar üzerine 2018'de kaldırılmıştı. Ancak Yüksek Mahkeme'nin, geçen ay kontenjan sisteminin yeniden uygulanması kararı almasının ardından protestolar başladı. Bu sistemi ayrımcılık olarak nitelendiren protestocular, bunun Bangladeş Başbakanı Şeyh Hasina Vecid liderliğindeki Avami Birliği Partisi'nin ve destekçilerinin çıkarları için yapıldığını öne sürüyor.

Protestolar, ilk olarak üniversitelerde başladı

Protestoların ilk olarak üniversitelerde başlamasının ardından Bangladeş Yüksek Öğretim Kurumu, "öğrencileri korumak amacıyla tüm devlet ve özel üniversitelerinin bir sonraki duyuruya kadar kapatılmasını" istemişti. Dhaka Tribune gazetesinin haberine göre, protestoların düzenlendiği Dakka Üniversitesi dahil ülkedeki bazı üniversiteler, kurumlarının süresiz kapatıldığını duyurmuştu. Üniversitelerin kapatılması kararına rağmen öğrenciler, okulları terk etmeyi reddetmişti.

"Ekonomik büyüme, iktidara yakın olanlara yarıyor"

170 milyon nüfuslu Bangladeş, dünyanın en hızlı büyüyen ekonomilerinden birisi. Buna rağmen uzmanlar, büyümenin üniversite mezunları için istihdama dönüşmediğine dikkat çekiyor. Buna göre, kişi başına düşen gelirin son 10 yılda 3 katına çıktığı söylenirken Dünya Bankası, Bangladeş'te son 20 yılda 25 milyondan fazla insanın yoksulluktan kurtarıldığını ileri sürdü. Ancak pek çok kişi, bu büyümenin bir kısmının Başbakan Hasina'nın iktidardaki Avami Birlik Partisi'ne yakın olanlara yaradığını ileri sürüyor.

Hak savunucuları, Hasina iktidarının demokrasiyi daralttığını dile getiriyor

Yolsuzluk iddialarının yanı sıra birçok hak savunucusu, son 15 yılda demokratik faaliyet alanlarının daraldığını vurguluyor. Ana muhalefetteki Bangladeş Milliyetçi Partisi (BNP), Hasina döneminde özgür ve adil seçimlerin mümkün olmadığını ve seçimlerin tarafsız bir geçici yönetim altında yapılmasını isteyerek 2014 ve 2024 seçimlerini boykot etti. İnsan hakları savunucuları, ayrıca son 15 yılda çoğu hükümeti eleştiren 80'den fazla kişinin ortadan kaybolduğunu ve ailelerinin onlardan haber alamadığını iddia etti.