Bilecik'te "Tarih ve Kültür Sohbetleri"

Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Ömerül Faruk Bölükbaşı, "Tarih ve Kültür Sohbetleri" etkinlikleri kapsamında "Osmanlı Para Sistemi ve Darbhane-i Amire" konulu konferans verdi.

Sürekli Eğitim Merkezi Salonu'ndaki konferansta konuşan Bölükbaşı, para basma meselesinin her dönemde önemli bir konu olduğunu söyledi.

Osmanlı Devleti'nin ilk paranın hangi dönemde basıldığına dair birçok tartışma bulunduğunu ancak araştırmalarına göre ilk akçenin Orhan Gazi döneminde basıldığını dile getiren Bölükbaşı, şöyle konuştu:

"Para basmak, çok büyük bir güç. Çünkü Osmanlılar, Türk-İslam devleti geleneğine mensup, bu gelenekte de hakimiyet sembolü olarak para basmak hayati derecede önemli. Yeni fethedilen yerlerde de bu toprakların Osmanlı hakimiyeti altında olduğunu göstermek için para basıyorlar. Akçe döneminin bazı kritik zamanları olmuştur. Bunun ilki, Fatih Sultan Mehmed dönemidir. Çünkü, Fatih Sultan Mehmed çok aktif bir padişahtı ve çok fazla sefer yaptığından çok fazla paraya ihtiyaç duyuyordu. Bu dönemde para sisteminde birtakım oynamalarla üretim maliyetlerini azaltarak seferler için kaynak sağlanmıştır. Akçe döneminin asıl sorunlu dönemi ise 1580'ler sonrasında, Amerika kıtasının keşf edilmesi ve buradaki gümüşün Avrupa'ya gelmesiyle başlıyor. Osmanlı darphaneleri kapanıyor hatta bir dönem Darbhane-i Amire de dahil para basamaz hale geliyor.

Darphanelerin asıl kaynağı, piyasadan toplanan tedavülden kalkmış paralardı ancak devletin kendi madenlerinden basmış olduğu paralar daha karlı üretiliyordu. Bir asır boyunca İstanbul'daki sarrafların sayısı 73 civarındaydı ve bu sayıyı darphaneler belirliyordu. 1169-1803 yıllarında 345 milyon 957 bin 757 kuruş para basılıyor. Bunun yıllık ortalaması, 10 milyon kuruşa yakın, aylık ortalaması da 1 milyona yakın bir miktara tekabül ediyor. Devletin bir yıllık bütçe geliri, 15 milyon kuruş civarındaydı. Yani bu dönemler arasında devletin bir yıllık bütçesine yakın para basılmıştır."

Daha sonra Bölükbaşı'na, Vali Yardımcısı Süleyman Deniz tarafından Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi armalı tabak hediye edildi. - Bilecik