Anayasa Mahkemesine Sivas olayları davasına ilişkin yapılan bireysel başvurunun görüşülmesi ertelendi

Anayasa Mahkemesi İkinci Bölümü, 2 Temmuz 1993'te Sivas'ta 37 kişinin ölümü ile sonuçlanan Madımak Oteli'ndeki olaylara ilişkin, hayatını kaybedenlerin yakınlarının yargı sürecinin etkisiz olduğu gerekçesiyle yaptığı başvurunun görüşülmesini erteledi.

Madımak Oteli'ndeki olaylarda hayatını kaybedenlerin yakınları, 2014'te Yüksek Mahkemeye bireysel başvuruda bulunmuştu. Başvuruda, yargılama sürecinin etkili yapılmadığı ve adil yargılamaya ilişkin hükümlerin ihlal edildiği kaydedilmiş, Madımak Oteli'nin yakılmasına ilişkin eylemin "insanlığa karşı suç" kapsamında değerlendirilmesi ve bu sebeple zamanaşımına uğramaması gerektiği belirtilmişti.

Anayasa Mahkemesi İkinci Bölümü, bugünkü gündem toplantısında başvuruyu görüştü. Toplantıda başvurunun ertelenmesi kararlaştırıldı. Başvuru daha sonra ele alınacak.

Sivas olayları davası

Sivas'ta, 2 Temmuz 1993'te Pir Sultan Abdal Kültür Derneği tarafından organize edilen "Pir Sultan Abdal Şenlikleri" sırasında Madımak Oteli'nin yakılması nedeniyle aralarında sanatçıların da bulunduğu 33 kişi ile 2 otel çalışanı ve 2 gösterici yanarak ya da dumandan boğularak hayatlarını kaybetti.

Olaydan bir gün sonra 35 kişi gözaltına alındı. Sonraki gözaltılarla sayı 190'a yükseldi. Gözaltına alınanların 124'ü hakkında "Laik anayasal düzeni değiştirip din devleti kurmaya kalkışma" suçlamasıyla dava açıldı, diğer şüpheliler ise serbest bırakıldı. İddianamede sanıkların "terör örgütü üyesi olmak ve propagandasını yapmak" suçlarından cezalandırılmaları talep edildi.

Soruşturmalar kapsamında Kayseri ve Sivas'ta açılan üç ayrı dava, güvenlik gerekçesiyle Ankara'ya alındı.

Ankara 1 No'lu Devlet Güvenlik Mahkemesinde (DGM) 79'u tutuklu 124 sanığın yargılanmasına 21 Ekim 1993 Perşembe başlandı. Mahkeme, 26 Aralık 1994'te 26 sanığı, "birden ziyade kişiyi yangın çıkarmak suretiyle öldürme, faili belli olmayan adam öldürme" suçlarından 20 yıl hapse çarptırdı, ancak olayda yazar Aziz Nesin'in tahrikini gerekçe göstererek cezaları 15 yıla indirdi.

Mahkeme, 60 sanığı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu'na muhalefetten 3'er yıl hapis cezasına mahkum etti. Yakalanamayan eski Sivas Belediyesi Meclis Üyesi Cafer Erçakmak'ın dosyasını ayıran mahkeme, 37 kişi için beraat kararı verdi.

Yargıtay kararı bozdu

Dönemin Ankara DGM Başsavcısı Nusret Demiral ile müdahil avukatlar, DGM'nin kararını "taraflı, hukuka ve adalete aykırı" olarak niteleyerek, temyize gitti.

Yargıtay 9. Ceza Dairesi, olayların "Cumhuriyete, laikliğe ve demokrasiye yönelik olduğunu" belirterek DGM'nin kararını esastan bozdu.

Daire, sanıklardan 42'sinin bu maddeye göre idam, 39'unun da "Anayasal düzeni zorla bozmaya kalkışmaya iştirak" suçundan 5 ile 15 yıl arasında değişen ağır hapis cezasıyla yargılanması gerektiğini bildirdi.

Yargıtay, 25 sanığın beraat kararını onarken, 3 sanığa verilen 3'er yıllık mahkumiyeti gerekçeleri yazılmadığı için bozdu. Yine 3'er yıl hapis cezalarına mahkum olan 14 sanığın da beraat etmeleri gerektiğini bildirdi.

Yargıtay, Aziz Nesin'in tahriki gerekçesiyle yapılan indirimi yerinde bulmayarak, bazı sanıklar hakkında ölen maktul ve mağdur sayısınca ayrı ayrı uygulama yapılması gerekirken, tek ceza tayini öngörülmesinin de yasaya aykırı olduğuna hükmetti.

Ankara 1 No'lu DGM, Yargıtayın bozma kararına uyarak yargılamayı, 19 Kasım 1996'da yeniden başlattı. Bozma kararına büyük oranda uyan mahkeme 28 Kasım 1997'de kararını verdi. 33 sanık idam cezasına mahkum edilirken, 4 sanık 20'şer yıl, bir sanık 15 yıl, 27 sanık 7 yıl 6'şar ay, 2 sanık 5'er yıl ağır, bir sanık ise 2 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

Mahkeme, ilk yargılama sonunda 3'er yıl hapis cezasına mahkum edilen 11 sanık hakkındaki ilk kararında direnirken, 14 sanığın beraatini kararlaştırdı. 6 sanık hakkındaki dava dosyası ayrılırken, hükümle birlikte tutuklu 4 sanığı tahliye etti. Ancak bu karar da temyiz edildi.

Yargıtay'dan ikinci bozma

Yargıtay 9. Ceza Dairesi, bu kez, 33 sanık hakkındaki idam kararını usul yönünden bozdu. Daire, usul eksikliği olarak sanıkların "nüfus cüzdanlarındaki mühürlerin okunmaması ve soyadlarındaki çelişkiyi" gösterdi.

Ankara 1 No'lu DGM'de üçüncü kez görülmesine 26 Şubat 1999'da başlanan davada sanıklar Mevlüt Atalay, Durmuş Tufan ve Ali Kurt, Pişmanlık Yasası'ndan yararlanmak istediklerini söyledi.

Bu talep üzerine mahkeme, İçişleri Bakanlığına müzekkere yazdı. 26 Mayıs 2000'deki duruşmada gelen cevaba göre bakanlık bu sanıkların Pişmanlık Yasası'ndan yararlanamayacaklarını bildirdi.

Davada zamanaşımı

Mahkeme, davanın başladığı 21 Ekim 1993'ten sonra 6 yıl 7 ay 26 gün süren yargılama sonunda üçüncü kararını 16 Haziran 2000'de açıkladı. Bu kararda 33 sanığa idam, 4 sanığa 20'şer yıl, bir sanığa 15 yıl, dokuz sanığa 7 yıl 6'şar ay, bir sanığa ise 5 yıl ağır hapis cezası verildi, iki sanığın dosyası ayrıldı.

Yargıtay 9. Ceza Dairesi, 10 Mayıs 2001'de 20 yıl ağır hapis cezası alan sanıklardan Durmuş Tufan ile idama mahkum edilen Mevlüt Atalay ve Ali Kurt hakkındaki hükümleri, Pişmanlık Yasası'nda yararlanma talepleri konusunda bir karar verilmemesi nedeniyle bozdu.

Ankara 1 No'lu DGM bu kez, 4 Nisan 2002'de, sanıkların Pişmanlık Yasası'ndan yararlanma koşullarının oluşmadığına karar vererek, Kurt ve Atalay'ı idam, Tufan'ı da 20 yıl ağır hapis cezasına mahkum etti.

Sanıklara verilen idam cezası, Türkiye'de idam cezasının 3 Ağustos 2002 tarih ve 4771 sayılı kanun ile (Avrupa Birliği 3. Uyum Paketi) kaldırılmasının ardından müebbet hapse çevrildi.

Davanın yakalanamayan sanıklarıyla ilgili Ankara 11. Ağır Ceza Mahkemesinde, 8 Mart 2012'deki duruşmada, zamanaşımı kararı verildi.

Cumhuriyet Savcısı, firari sanıklar hakkında zamanaşımı süresinin dolduğu gerekçesiyle kamu davasının düşürülmesi yönünde görüş bildirdi.

Sanıklar Cafer Erçakmak ve Yılmaz Bağ hakkındaki dava ölmeleri nedeniyle ortadan kalkarken, dava Şevket Erdoğan, Köksal Koçak, İhsan Çakmak, Hakan Karaca ve Necmi Karaömeroğlu yönünden ise zamanaşımı nedeniyle düşürüldü.

Müdahil avukatlarının itirazı üzerine dosyayı inceleyen Yargıtay 9. Ceza Dairesi, Temmuz 2014'te zamanaşımı kararını onadı.

Sivas ana davasında, Ankara 1 Nolu DGM'de tutuklu yargılanarak hapis cezası alan, Yargıtayın bozma kararı sonrası ise firari oldukları anlaşılan sanıklar Murat Sonkur, Eren Ceylan ve Murat Karataş'ın ise yargılanmalarına Ankara 1. Ağır Ceza Mahkemesinde devam ediliyor.