Osmanlı İmparatorluğu'nun Yükseliş ve Çöküş Tarihi (1-3 Cilt Takım) Kitabı

Boğdan Prensi ve Voyvodası Dimitri Kandemir,18. yüzyılın, değişik alandaki yapıtlarıyla tanınan, bilim tarihine ve evrensel ansiklopedilere geçmiş önemli bir bilgindir. Doğu incelemeleri de yapmış kendi buluşu 'Ebced' notasıyla klasik Türk musikisinin birçok parçasını ölümsüzleştirmiştir. Latince olarak yazdığı Osmanlı Tarihi, İngilizce, Fransızca, İtalyanca, Almanca, ve Romenceye çevrilmiş; Avrupa bilim çevrelerinden büyül ilgi görmüştür. Ciltlerin sonuna yazarın eklediği geniş açıklamalarla değeri bir kat daha artan bu yapıt, ünlü Hammer Tarihi'ne de öncülük etmiş ve Osmanlı tarihiyle ilgili pek çok önemli noktayı bilimsel yönden ortaya koymuştur. Romencesinden dilimize çevrilen Osmanlı İmparatorluğu'nun Yükseliş ve Çöküş Tarihi, ilk kez 1979'da Kültür Bakanlığı'nca yayımlanmıştır.12 Eylül döneminde bakanlık kendi kitabını satıştan kaldırmış ve bu karar geniş tepkilere yol açmıştı. Çağ Pazarlama, aynı çeviriyi 'Cumhuriyet Kitapları' dizisinden sansürsüz olarak yeniden sunmanın kıvancını yaşıyor. (Arka Kapak) Yayınevinin Notu: Dr. Ios Hodosiu'nun Romence'ye çevirdiği,1876'da Bükreş'te Romen Akademisi'nce yayımlanan nüshadan Türkçe'ye çevrilmiştir. Metinde, üç beş yerde Türkleri barbar gösteren ya da İslamlığı eleştiren kimi anlatımlara rastlanmaktadır. Söz konusu anlatımlar, çeviride küçük değişiklikler yapılarak ortadan kaldırılabilirdi. Ama çok daha önemli bir hataya düşülmüş, 'sansürcü' damgasına hak kazanılmış olurdu. Bu çevirinin ilk baskısını (1979) 12 Eylül döneminde toplatan Kültür Bakanlığı da, ağır eleştiriler üzerine kitabı sonradan satışa sunarak bu damgadan kurtulmaya çalıştı. Gözönüne alınması gereken nokta şudur: Yaklaşık üç yüzyıl önce yayımlanmış olan bu tarihi metindeki yargıları, ancak hoşgörüyle, başka bir deyişle metni dilimize sansürsüz aktarmakla çürütebiliriz.