Blockchain ve ticaret

Güvene dayalı ticaret eskilerde kaldı. Kısmen bazı coğrafyalarda ve az nüfuslu şehirlerde devam etse de genel anlamda güvene dayalı ticaret gittikçe azalıyor. Metropollerde ve ülkeler arası ticarette aranan tek şey artık 'güven' değildir. Aranan şey güvenin teyidi ve ispatıdır. İş sadece bununla da bitmiyor. İspat ve teyid edilen her şeyin bir yapı tarafından korunması, muhafaza edilmesi ve taraflar arasında güven probleminin olmaması için şeffaf ve verilere müdahalenin mümkün olmadığı bir yapı. Biz buna artık; Blockchain diyoruz.

Ticaret yaparken taraflar kısmen de olsa birbirlerine güvenmek zorundalar. Ama nihayetinde alıcı ve satıcıyı güvence altına alan bazı olmazsa olmazlar var. Alınan bir çekin sahte olup olmadığını bankadan sorguluyoruz. Ürün ya da hizmet aldığımız bir şirketin uzun vadeli ticarette stok sorununun olup olmadığını da bilmek zorundayız. Alıcının ödeme de problem çıkarıp çıkarmayacağını da bilmek ve teyid etmek zorundayız. Blockchain bu problemlere çözüm bulan ve ortadan kaldıran dijital bir kayıt defteri.

Blockchain'da taraflarca sisteme entegre edilen veriler güvene dayalıdır. Taraflar sadece izin verildiği kadar dijital hareketleri görebiliyor ya da takip edebiliyolar. Veriler ağa entegre edildikten sonra müdahalesi asla mümkün değil. Sisteme gönderildiği şekilde kayıt defterlerinde muhafaza ediliyor. Blockchain sisteminin hacklenmesi teknik olarak mümkün olsa da merkezi olmayan şifreli yapısı ile son derece zordur. Sisteme % 51 oranında hâkim olan bir yapı siteme müdahale edebilir. Bu işin teorik izahı. Ancak pratikte bu mümkün değil.

Blockchain alışagelmiş ticari kaygılara çözüm bulan kriptoloji tekniği ile güvenliği arttırılmış dijital bir platform. Tüm sektörleri kapsayan bir hizmet ağından bahsediyoruz. Ticari etkileşimlerin (hareketlerin) kayıt altına alındığı ve tarafların birbirlerini tanımak, sorgulamak ve araştırmak zorunda olmadıkları ticari olanakları şeffaf hale getiren bir teknoloji. Warren Buffet'in dediği gibi "21. yüzyılın başlarına tesadüf eseri düşmüş bir 22. yüzyıl teknolojisi"

Sadece 'Tarım' sektörü örneği ile kullanım alanlarına göz atmakta fayda var;

Tohumun toprak ile temasından başlayıp market rafına kadar olan sürecin takibi. Tohumun yetiştiği toprağın cinsi, coğrafi konumu, toprağın nem oranı, bitkinin maruz kaldığı sıcaklık, ürünün toplandığı tarih, lojistik aşaması ve market rafına kadar olan diğer süreçler kayıt altına alınabiliniyor. Bahse konu tarım ürününü alan şirket ve market rafından alan tüketici QR Code okutarak tüm bu aşamaları görebiliyor.

Günümüzde hosting tabanlı yapı ile de bu yapılıyor ama hosting tabanlı yapılar güvensiz yapılar olduğu için bu yol ile elde edilen ve tüketiciye sunulan hizmetin güvenirliği maalesef teyide muhtaç. Blockchain'da bu aşamalara dair her gelişme kayıt altına alınıyor. Tek bir yerde bu kayıtlar tutulmuyor. Birden fazla noktada bu kayıtlar tutuluyor. Dolayısı ile orijinal kayıtın kaybolması veya değiştirilmesi mümkün değil. Hostingte bu veriler birden fazla noktada tutuluyor olsa da veya tutulduğu söylense de artan maliyetlerden (server ve dijital depolama alanı maliyetlerinden bahsediyoruz) dolayı genelde tek bir yerde kayıt altına alınıyor. Blockchain'da ise onlarca hatta yüzlerce noktada tutulması, saklanması mümkün. Bu verilere müdahale ise 'Double Speaading' sorununa bulunan çözüm ile imkânsız hale getiriliyor. Yani sahte ödeme yapılamıyor. Orijinal veriler sahtesi ile değiştirilemiyor. Hostingte bu oldukça basit ve kolay. Freewall denilen güvenlik duvarları çok zayıf ve kötü niyetli kişi ve/veya kişiler tarafından her zaman ihlal edile biliniyor.

Blockchain'da veriler dijital ortamda şifrelenerek kaydediliyor. Şifrelenmiş kayıt defteri. Hangi sektör olursa olsun fark etmez. Tüm ticari etkileşimler birden fazla dijital ortamda saklanır. Ticari etkileşimler olmak zorunda değil. Güvenle saklanması gereken her şey olabilir.

Blockchain'in kullanım alanlar oldukça fazladır Yukarıda sadece 'Tarım' örneğini verdik. Sağlıkta sağlık verilerinin güvenle saklanması, dış ticarette bir konteynerin teslim edileceği noktaya kadar olan süreci, bir malın üretimden müşterinin deposuna kadar olan sürecin takibinde, sigorta sektöründe tarafların karşılıklı güven ilkeleri dâhilinde işbirliği yapmaları, tüm ödeme sistemlerinde ve birçok sektörde güven problemini ortadan kaldıran tarafların birbirlerini tanımak ve sorgulamak zorunda olmadıkları güvenli bir ağ diyebiliriz.