Deney Hayvanlarına Koruma

Hüseyin Gazi Kaykı - Hayvan Deneyleri Merkezi Etik Kurulu, bugüne kadar ülke genelinde hayvan deneyleri yapan 95 kurum ve kuruluşun, Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurul Yönergesi'ni onayladı.

Buna göre, hayvan deneyleri yapanlar, mümkün olduğunca deneye alternatif yollara başvuracak, deney tekrarında bulunmayacak, hayvanlara eziyet etmeyecek, yaşama saygı esasını öncelikli sorumluluğu olarak belirleyecek.

AA muhabirinin aldığı bilgiye göre, Orman ve Su İşleri Bakanlığı'ndan temsilcinin başkanlık ettiği ve Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Veteriner Fakülteleri, Tıp Fakülteleri, Türk Tabipler Birliği, Türk Veteriner Hekimler Birliği temsilcilerinin yer aldığı Hayvan Deneyleri Merkezi Etik Kurulu, bugüne kadar 95 kurum ve kuruluşun, Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurul Yönergesi'ni onayladı.

Çalışma kapsamında, hayvan deneyi yapacak olan üniversite, kamu ya da özel sektör kuruluşları, hayvan deneylerini hem çalışma esasları hem de etik açısından sıkı kurallara bağlayan bir yönerge hazırlayıp, merkezi kurulun onayına sunuyor, ayrıca kurallara uyacaklarına dair taahhütname imzalıyor.

-Deneyden kaçınmak esas-

Deney hayvanı kullanacak kuruluşlarda, hayvan deneyleri yerel etik kurulu kurulabilmesi için kurum içerisinde, hayvanların tür özellikleri gözetilerek konforlarının sağlandığı, stressiz ve sakin bir yaşam sürdürebildikleri, veteriner hizmetlerinin verildiği, bir hayvan üretim veya barındırma ünitesi bulundurulması zorunlu tutuldu.

Doğrudan hayvan deneyleri yapmak yerine öncelikle alternatif yöntemlere başvurulmasını ve daha önceden yapılmış deneylerin tekrarına izin verilmemesini öngören düzenlemeye göre, mümkün olduğunca az sayıda deney yapılması da esas olarak belirlendi.

Deney yapanların yanı sıra deney hayvanlarına bakanlar için de belirli eğitim düzeyi ve gerekli nitelikleri taşıma şartı aranan düzenlemeye göre, deney hayvanı üretici ve kullanıcı kuruluşlar, Orman ve Su İşleri ile Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlıklarınca denetleniyor.

-Uygunsuz deneye para cezası-

Mevzuata uymayanlara hayvan başına 369 lira, yetkisi olmadığı halde hayvan deneyleri yapanlara hayvan başına bin 478 lira idari para cezası uygulanıyor.

Çalışma kapsamında, hayvan deneyleri yapan 95 kurum ve kuruluşun şu etik ilkelerle çalışacağı yönerge ile kayıt altına alındı:

"-Deney hayvanlarının bakımı eğitilmiş personel tarafından yapılmalı, hayvanlara sağlıklı yaşam koşulları sağlanmalıdır.

-Bir hayvan bir defadan fazla ağır acı ve eziyet veren araştırmalarda kullanılamaz.

-Araştırmalarda bilginin elde edilmesinde geçerliliği kanıtlanmış alternatif yöntemler varsa, çalışmanın etik olarak hayvanlar üzerinde yapılması uygun görülmemelidir. Daha önceden ayrıntılı olarak yapılmış deneyler tekrarlanmamalıdır.

-Eğitim amaçlı çalışmalar için ağrılı deneylerin planlanmasına izin verilemez.

-Deney için en uygun hayvan modeli seçilmeli ve bilimsel sonucu verebilecek en az sayıda hayvan kullanılmalıdır.

-Etiğin yaşama saygı ilkesi her hayvan türü içinde geçerli kabul edildiğinden, bilimsel araştırmalarda kullanılması zorunlu olan deney hayvanlarına kötü uygulamalardan kaçınmak araştırmacının başta gelen sorumlulukları arasında görülmelidir.

-Deney hayvanlarına gereksiz ağrı ve acı verecek deneyler, uygun bir anestezi yöntemi uygulanarak yapılmalıdır.

-Araştırmalar sürecinde kullanılan deney hayvanlarının, türüne uygun şartlar hazırlanmalı ve en iyi fizyolojik, psikolojik ve çevresel koşullar sağlanmalıdır.

-Araştırmada kullanılan deney hayvanlarına, deney sonunda sağlıklı yaşam koşulları sağlanmalıdır.

-Yiyecek ve su kısıtlamasını kapsayan araştırma çalışmaları kısa süreli olmalı ve hayvan sağlığına zararlı hiçbir etkiye sahip olmamalıdır.

-Deney hayvanlarında yapılacak deneysel çalışmalar deneyimli kişiler tarafından ya da deneyimli kişilerin denetiminde yapılmalıdır."

Yayıncı: Selçuk Aval - ANKARA

Türk Tabipler Birliği Sağlık Bakanlığı Politika Güncel Haberler