Göktürk sanat izlerinde evrensellik

Dünyayı soyutlayan insanın ortaya koyduğu ilk sanat eserlerinden kaya resimleri de, kültürel evrimin bir parçasıdır. Köktürk döneminde olduğu gibi, dünyanın birçok yerinde tespit edilmiş olmasıyla kanıtlamış, göçebe topluluklardan, yerleşik toplumlara dek "evrensel anlatım biçimi" olmuştur.

Günümüzde artan insan ve doğa tahribatı nedeniyle gün geçtikçe kaya resimlerinin tanımlanabilir olması zorlaşmaktadır. Dolayısıyla daha önce belgelenen bazı Köktürk kaya resimleri günümüze ulaşamamıştır. Köktürk tarihi açısından kabul gören akademik ve sanatsal araştırmalar sayıca az olmakla birlikte çeşitlidir. Döneme ilişkin kazandırılabilmiş araştırma kaynak ve çalışmalar genellikle "kağanlık dönemlerine" ilişkindir. Tarih alanında uzmanların çalışmalarına göre Orta Asya tarih sahnesinde kağanlık kavramı aracılığıyla önemli geçişler, kültürel aktarımlar tamamlanmıştır. Günümüz insanı dolayısıyla kağanlık tanımını önemseyerek Göktürk Kağanlığı, Türk Kağanlığı, Köktürk olarak dönemi adlandırmıştır.

Örneğin Ankara Güdül ilçesinde dönemin izlerini taşıyan kaya resimlerinin envanterleri, bölgenin kronolojisine ve komşu bölgelerle olan ilişkisine dair bilgiler verirken kağanlık dönemi öncesi ve sonrası tarihsel süreçlere dair ipuçları taşımaktadır.

Köktürkler kendilerine özgü, gelişmiş sanat ifadelerine, yazıtlara ve hukuksal işleyişe, yönetim biçimlerine, toplumsal değer kavramlarına sahiptir. Kendilerine özgü olmalarına rağmen başka toplum ve kültürel yapılarla da tarafsız ve yargısız bilinç halleriyle daima temas ve alışveriş halinde olarak uygarlıkların gelişmesine kıymetli zeminler oluşturmuşlardır.

Erken Dönem Türk Tarihi çalışmalarının az sayıda olduğunu dönem izlerinin erken dönemlerde, yaşamın her alanında özellikle antropolojik ve kültürel aktarımlar seviyesinde "Köktürk dönemi im, mühür ve tamga - damgalar" bütünüyle bağımsız bir kategori oluşturmaktadır. Sanat Tarihi alanında döneme ilişkin bu eserler başlıca terminoloji, dil bilgisi ve dönemin literatür bilgisine hakim olmayı gerektirmektedir.